2022’de Türkiye siyasetinin rotasını iktisat belirleyecek

Getty Images

2021’de koronavirüse karşı aşılamanın başlamasının akabinde salgın yasaklarının gevşetilmesiyle siyasetçiler de alana indi. Erken seçim tartışmaları, muhalefetin cumhurbaşkanı adayının kim olacağı tartışmaları gündemden düşmedi.

Hem salgın, tıpkı vakitte uygulanan iktisat siyasetleri niçiniyle, geçen yılın son aylarında Türk lirasının rekor paha kaybı, hayat pahalılığı ve yüksek enflasyon, iktidarı zorlayan bahisler oldu. Muhalefetin iktidara yönelik erken seçim baskılarını artırmayı hedeflediği yeni yılda, siyasetin rotasını büyük ölçüde iktisattaki gelişmeler belirleyecek görünüyor.

2022’de Türkiye’de siyaset gündeminde öne çıkması beklenen başlıklar şöyleki:

‘Ekonomideki gelişmeler seçimin mukadderatını belirleyebilir’

Koronavirüs salgını ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “faiz sebep, enflasyon sonuç” yaklaşımıyla uygulamaya koyduğu yeni iktisat siyasetleri niçiniyle, geçen yılın son aylarında Türk lirasında rekor paha kaybı görüldü.

Lütfü Elvan’ın Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan istifası ve yerine yardımcısı Nureddin Nebati’nin atanmasından daha sonra geçen yılın son ayında uygulamaya konulan “kur muhafazalı TL mevduatı” sistemi dövizi bir süre frenlese de, uygulanan siyasetin temel kararı 2022’de görülecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, yeni yılda önceliğini enflasyon ve hayat pahalılığına karşı iktisat siyasetlerine vermesi bekleniyor.

Birfazlaca yorumcuya göre iktidarın iktisat siyasetlerinin muvaffakiyet yahut başarısızlıkla sonuçlanması, seçim tarihini belirlemede en değerli etken olacak.

İktidarın taban fiyatı 4 bin 250 liraya çıkarması; fiyatlı kesitlere yapılacak artışların akabinde dövize yönelik yeni sonucun uygulanmaya başlaması, mümkün bir erken seçimin altyapısı olarak da görülüyor. Siyasi kulislerde, seçimlerin Haziran 2023’te yapılacağını ısrarla vurgulasa da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, iktisatta attığı bu adımlardan kısa müddette sonuç alıp almayacağına bağlı olarak sürpriz ataklar yapabileceği konuşuluyor.

Dövizdeki düşüşün iktidar partisi tabanına olumlu yansıdığına dikkat çekilirken bunun birkaç ay boyunca devam etmesi halinde iktidarın, göstergeler daha da berbata gitmeden bir “baskın seçim”i gündemine alabileceği yorumları yapılıyor. Muhalefet kulislerinde “baskın seçim” için Haziran, “erken seçim” için ise Kasım ayı işaret ediliyor.

İki değerli düzenleme yolda: Seçim ve “dezenformasyon” yasası

İktidar bloğu, seçimlere dönük iki kıymetli düzenlemeyi, Mart ayı başında Meclis gündemine getirmeyi planlıyor.

AKP ve MHP’nin 2023 seçimlerinde uygulanmak üzere uzun müddettir hazırladığı “Seçim ve Siyasi Partiler Yasası” değişikliğinin, Mart ayı başında Meclis’e sunulması düşünülüyor. Seçim barajının yüzde 7’ye indirilmesini önbakılırsan düzenlemenin birinci seçimde uygulanabilmesi için seçimlerden bir yıl evvel yasalaşması gerekiyor.

AKP ve MHP; erken seçim tartışmalarının önünü kesmek için bu mevzudaki yasa teklifini Meclis’e sunma konusunda telaşlı olmadı. AKP’nin istediği “dar, daraltılmış bölge” üzere kritik konularda MHP ile uzlaşma sağlanamadığı için dar kapsamlı bir teklifin Meclis’e sunulacağı belirtiliyor. Lakin Seçim Yasası değişikliği bir erken seçime mahzur değil. Yapılacak değişiklik olmadan da seçime gidilmesi mümkün.

Cumhurbaşkanlığı seçimi için yüzde 50+1 oyu şartı niçiniyle bir manada zarurî hale gelen seçim ittifaklarının aslına bakarsanız barajı “sıfırladığı,” bu niçinle seçim barajının yüzde 7’ye çekilmesinin de epeyce manası olmadığı kulislerde tabir ediliyor.

AKP’nin seçim öncesinde yapacağı kıymetli düzenlemelerden birisi ise “yalan haber ve dezenformasyonla mücadele” nedeni öne sürülerek, hem toplumsal medya kuruluşları birebir vakitte kullanıcılara yönelik yaptırımlar içeren yasal düzenleme olacak. bir daha Mart ayı ortasında maddeleştirilmesi planlanan düzenleme ile seçimlere dönük toplumsal medyadan “dezenformasyon” nitelikli paylaşımlar niçiniyle de yaptırımlar kelam konusu olabilecek.

Getty Images

İttifaklar bir daha sonraki seçime taşınacak mı?

2022’de şekillenmesi beklenen bir öbür husus ise “ittifaklar” olacak. AKP, MHP ve Büyük Birlik Partisi’nin ortasında yer aldığı “Cumhur İttifakı”nın bir daha sonraki seçime taşınmasına kesin gözüyle bakılıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ittifakı genişletme ve bir devir için daha iktidarını garantiye alma eforu ortasında olduğu biliniyor. Lakin YETERLİ Parti’yi “Millet İttifakı”ndan koparma uğraşı sonuçsuz kalan AKP’nin, seçim ittifakını genişletmesi kolay görünmüyor.

CHP ve YETERLİ Parti’nin başını çektiği “Millet İttifakı” ise seçim işbirliğini, geçen Aralık ayında tamamlanan “güçlendirilmiş parlamenter sistem” çalışmasına katılan siyasi partilerle genişletmeyi hedefliyor. Daha evvel de Millet İttifakı ortasında yer alan Demokrat Parti ve Saadet Partisi’nin yanı sıra, Ali Babacan’ın liderliğindeki DEVA Partisi ve Ahmet Davutoğlu’nun genel başkanlığını yürüttüğü Gelecek Partisi’nin de seçim sürecine girildiğinde Millet İttifakı’na katılmasına yüksek mümkünlük tanınıyor.

DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan, BBC Türkçe’nin de ortalarında bulunduğu gazetecilere, hem ortak cumhurbaşkanı adayı, tıpkı vakitte ittifak konusundaki şartının, “geçiş süreci” unsurlarında uzlaşmak olduğunu açıklamıştı.

Mevcut ittifaklar ortasında yer almama kararlılığındaki HDP ise sol partilerle ittifaka sıcak bakıyor. Bu kapsamda HDP’nin öncülüğünde kimi sol ve sosyalist partilerin katımıyla “üçüncü ittifak” da gündemde.

Türkiye Personel Partisi ve Sol Parti’nin de bu ittifak ortasında yer alması bekleniyor. HDP yöneticileri de, seçim sürecine girene kadar cumhurbaşkanı adayı çıkarıp çıkarmama konusundaki tavrını açıklamayacaklarını söz ediyor. Aday çıkarılmaması halinde de üçünü ittifakın “parlamento seçim işbirliği” olarak hayata geçmesi mümkün.

Muhalefet “geçiş süreci” için masaya oturacak

CHP, DÜZGÜN Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, DEVA Partisi ve Demokrat Parti’nin temsilcilerinin iştirakiyle hazırlanan “güçlendirilmiş parlamenter sistem” teklifinin bu ay ortasında ortak basın toplantısı ile kamuoyuna açıklanması bekleniyor.

çabucak hemen kesinleşmemekle bir arada, vakit zaman ikili görüşmeler yapan altı siyasi parti başkanı, “güçlendirilmiş parlamenter sistem” teklifini açıklamak için birinci sefer bir ortaya gelebilir. Altı partinin bir daha sonraki adımı ise iktidara gelmeleri halinde, “parlamenter sisteme geçiş için anayasa değişikliği yapılana kadar geçen süre” olarak söz edilen “geçiş süreci” planlaması olacak ve bu çalışma için masaya oturulacak.

HDP hakkındaki kapatma davası sonuçlanabilir

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın kapatılması istemiyle dava açtığı HDP hakkında Anayasa Mahkemesi’nin vereceği karar, siyasetin de bir daha şekillenmesine niye olabilir.

Anayasa Mahkemesi’nin raportörünün temel hakkındaki raporu tamamlamasının akabinde yüksek mahkeme, HDP hakkındaki kapatma istemini asıldan görüşmeye başlayacak. Anayasa Mahkemesi HDP hakkında kapatma, hazine yardımının tümüyle yahut bir kısmının kesilmesi kararlarından birisini verebilir.

Hala parlamentoda üçüncü büyük parti pozisyonundaki HDP seçmeninin tercihi cumhurbaşkanlığı seçim kararınu etkileyeceği için, davanın kararı siyaseten de kıymetli sonuçlar doğurabilir.

Kapatma sonucuna karşı “alternatif planları”nın hazır olduğunu sık sık lisana getiren HDP idaresine göre partili seçmen kapatma sonucunın “cezasını” hem iktidara, birebir vakitte kapatma sonucu karşısında sessiz kalması halinde “muhalefet partilerine kesebilir.”

Hesaplarını “kapatılmama” üzerine yapan HDP, geçen Eylül ayı sonunda, başta “cumhurbaşkanlığı seçimi” olmak üzere “Türkiye’nin kıymetli sıkıntılarının tahlili için, tüm toplumsal taraflarla ve siyasi aktörlerle görüşmeye, müzakereye ve ortak idareye hazır olduğuna” ait 11 unsurluk tavır evrakı deklare etti ve UYGUN Parti haricindeki muhalefet partileri ile de görüşme trafiği başlattı.

İktidara erken seçim baskısını artırmak için muhalefet partileri olarak Meclis’te “erken seçim önergesi” verilmesi çerçevesinde de HDP Eş Genel Liderleri, muhalefet önderleri ile görüşmeleri sürdürüyor. Parti önderleri, bir “ittifak” biçiminde olmasa da seçim sürecine ait işbirliğine açık oldukları iletileri ile dikkat çekiyor.

Getty Images

Muhalefetin cumhurbaşkanı adayı kim olacak?

Siyaset gündeminde geçen yıldan yeni yıla taşınan kıymetli gündem hususlarından birisi ise “Millet İttifakı adayının kim olacağı” tartışması.

Muhalefet, bir erken seçim sonucu alınmadıkça “iktidarın yıpratma kampanyasının gayesi olabilir” nedeni öne sürülerek, aday ismi açıklamayı en son adım olarak planlıyor.

DÜZGÜN Parti Genel Lideri Meral Akşener’in adaylık yarışından çekilmesi niçiniyle yüklü görüş adayın “CHP’li olacağı” istikametinde ve şu anda öne çıkan isim ise Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu.

CHP’de Kılıçdaroğlu’nun yanısıra İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu en kuvvetli alternatif olarak kulislerde konuşuluyor. Yakın etrafına bakılırsa de İmamoğlu aday olmak istiyor, lakin “Kılıçdaroğlu’na karşın bir adım atması kelam konusu değil.”

Başta UYGUN Parti olmak üzere muhalefet partileri “geçiş sürecini” yönetecek bir isim olarak Kılıçdaroğlu’na olumlu bakıyor lakin cumhurbaşkanı adayının “seçimi kazanabilecek bir isim olması” gerektiği vurgulanıyor. Son aylarda gündem belirleyen çıkışları ile dikkat çeken CHP başkanının bu uğraşı da “kazanacak aday olma”ya dönük ataklar olarak yorumlanıyor.

Siyasi kulislerde, Kılıçdaroğlu’nun kesin noktada “seçimi kazanacağını kuvvetli görmesi halinde” kendisi haricindeki bir ismin aday gösterilmesinden yana tutum koyacağı beklentisi yüksek.

Millet İttifakı’nın tek bir çatı adayla mı yoksa her partinin tek tek kendi adayıyla mı seçime gideceği konusunda çabucak hemen bir karar alınmamakla birlikte, “ortak çatı aday” görüşü yük kazanıyor.

yatırım tavsiyesi içermez
 
Üst