Doğalgaz krizi büyüyor: Bedelini yurttaş ödeyecek

İran’ın teknik arıza niçiniyle Türkiye’ye gelen doğalgazı kesmesinin akabinde başlayan güç krizi giderek büyüyor. TEİAŞ İran kesintisini münasebet göstererek birinci vakit içinderda fabrikaların doğalgaz kullanması yüzde 40 oranında kısıtladı. Alınan son kararla bugünden itibaren ülkedeki tüm Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) elektrik kısıntısı uygulaması yapılacak. Ülke sanayi üretimi en az 3 gün müddetle büsbütün durdu. Kısıt OSB haricindeki tesislerde de uygulanacağı öne sürüldü.

Elektrik kesintisi başta temel besin üretimi olmak üzere otomotivden dokumaya üretimde sürekliliğin sağlanması gereken demir-çeliğe kadar tüm ağır sanayi bölümlerini etkileyecek.

Kesintilerinin besin fiyatlarını artıracağından telaş edilirken, dal temsilcileri muafiyet talebinde bulundu. Kesintisi niçiniyle bir daha çiftçiler mağdur edilecek. Çiftçiden günlük süt alarak işleyen süt fabrikaları sütü işleyemeyecek. Bu niçinle de üreticiden süt alınmayacak.

BESİN FİYATLARINA YANSIYACAK

BirGün’den Havva Gümüşkaya’nın haberine nazaran, Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) İdare Konseyi Lideri Abdülkadir Külahçıoğlu, sonucun epey süratli bir biçimde gözden geçirilmesi gerektiğine dikkat çekti. Bilhassa temel besin üretiminin elektrik kısıtlamasından muaf tutulması gerektiğini belirten Külahçıoğlu, “Üç gün önemli üretim kaybına niye olacak. Tedarik zincirinde kırılma yaşanacak. Bu da raflarda eser bulunmasını zorlaştıracak” dedi.

3 günlük kısıtlamanın maliyetleri daha da artıracağına vurgu yapan Külahçıoğlu, “Gıda fiyatlarına yansıyacaktır. Zira çalışanlar gelecek ve başka maliyetler yerinde sayacak lakin üretim yapılamayacak. Niçin bu duruma geldik anlamak fazlaca sıkıntı. Tüm kurumlarla konuşuyoruz lakin niye bu biçimde bir kısıtlamaya gerek duyulduğuna ait bir karşılık alamadık. Hem tüketici tıpkı vakitte üretici açısından bir an evvel tahlile ulaşması lazım” sözlerini kullandı. Külahçıoğlu, ayrıyeten Bakanlıkla görüşme halinde olduklarını belirtti.

HER TÜRLÜ KAYIPTAN İŞLETMELER MESUL

Bursa Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Müdürlüğü’nde hususa ait OSB iştirakçilerine gönderdiği yazıda şöyleki denildi:

“Kısıntı/kesinti müddetleri içerisinde firmanızın aydınlatma ve güvenlik hizmetlerinin karşılanabilmesi için firmanızın besleyen hatta güç olacaktır. Lakin elektriğin üretim maksatlı kullanılması durumunda firmanızın bağlı olduğu sınırın gücü kesilecek olup, tıpkı çizgiden güç alan öbür firmaların mağduriyetine niye olunacak ve kesinti müddeti boyunca yeniden elektrik verilmeyecektir. Bu niçinle oluşacak her türlü kayıp ve hasarda kurala uymayan işletmeler mesul olacaktır.”

GÜÇTE DIŞA BAĞIMLILIK YÜZDE 74

Pekala, İran’ın doğalgaz kesintisi niye bir kriz yarattı?

Türkiye’nin doğalgaz ithalatında İran, Rusya ve Azerbaycan’ın akabinde üçüncü sırada yer alıyor.

Türkiye’nin birincil güç tüketiminde dışa bağımlılığı ise her yıl daha da artıyor. 2000’li senelerda yüzde 67 olan güçte dışa bağımlılık 2020 yılında yüzde 74’ü çıkmış durumda. Bu niçinle yurtharicinde yaşanan bir aksaklık ülkede krize niye oluyor.

Ayrıyeten güç ithalatı için harcanan para da daima artıyor. Makine Mühendisleri Odası’nın (MMO) ‘Türkiye’de Enerji’nin Görünümü raporuna göre Covid-19 salgınında gerek talep artışının yaşanmaması, gerekse petrol fiyatlarındaki düşüş niçiniyle, güç ham unsurları ithalat faturası 2020’de yüzde 30 azalarak 28,8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmişti. Lakin 2021’de petrol, doğalgaz ve kömür fiyatlarındaki süratli artış eğilimi, yılın birinci dokuz ayında 31,5 milyar doları aşan güç ham hususları ithalatı faturasının yüksek olacağı ve 40 milyar doları geçeceği kestirim ediliyor.

Öte yandan 2020 yılında elektrik talebinin yüzde 43’ü ithal yüzde 57’si yerli kaynaklardan karşılandı.

ÜRETİM, ŞURASI GÜÇ KADAR ARTMADI

Son senelerda santrallarda büyük atıl kapasite oluştu. Şurası güçte, 2010 ile 2020 içinde yıllık ortalama yüzde 7,2 artış oldu. En yüksek artış ise yüzde 12,2 ile 2013 yılında gerçekleşti. bu vakitte toplam konseyi güç 1,94 kat artarken toplam üretim ise 1,45 kat arttı.

MMO’nun raporunda Türkiye’de elektrik gücünün konseyi gücü ekseriyetle genç santralların oluşturduğuna vurgu yapılıyor. 2020 yılsonu prestijiyle toplam konseyi gücün yüzde 48,4’ünü 0-10 yaş içindeki santrallar oluşturuyor. Bu derece genç bir yapıya sahip olan üretim tesislerinin, niye pek düşük kapasite oranlarına sahip oldukları açıklanması gereken bir bahis olarak dikkat çekiliyor.

Geçmiş senelerda güç arzında meydana gelen aksaklık durumlarında kamunun elinde bulunan santrallar alternatif yakıt ile işletilerek üretimin devamlılığı sanılıyordu. Lakin Türkiye’de son senelerda elektrik üretiminin neredeyse tamamı özel kesim tarafınca yapılıyor. Üretiminde kamunun hissesi 1984 yılında yüzde 87,2’iken 2020’ye gelindiğinde yüzde 18,1’e düşmüş durumda.

yatırım tavsiyesi içermez
 
Üst