dha EYT’ler İstanbul ve Ankara başta olmak üzere büyük kentlerde bir epey miting düzenledi
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) seçime bir yıldan az bir süre kala yeniden gündeme geldi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı mevzuyla ilgili çalışmaya başladıklarını ve bunun önümüzdeki yılın başına kadar tamamlanacağını deklare etti.
SENARYOLAR NELER?
Anadolu Ajansı ve TRT’ye göre bu bahiste atılabilecek adımlardan kimileri şu biçimde:
BBC Türkçe‘ye konuşan EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, bu hususun siyasetçilerin gündemine bir sefer daha sırf seçim yaklaşırken girdiğini hatırlattı ve “Seçim materyali olmaktan yorulduk” dedi.
bir daha de bu sefer bu tarafta bir çalışma olduğuna dair resmi bir açıklama duymanın “tünelin ucunda ışık” manasına gelmesinden keyifli olduklarını söyleyen Boran, “Bizi seçim gereci haline getirmeyip inandırıcı olmak istiyorlarsa bunu bir kanunla bir günde bile çözebilirler” diye konuştu.
Boran iktidar tarafınca muhatap alınmamaktan da şikayetçi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, BBC Türkçe’nin bu husustaki sorularına “Şu an çalışmamız devam ettiği için bir yanıt vermiyoruz” yanıtını verdi.
Boran, bu hususta muhalefet partileriyle yıllardır görüşme halinde olduklarını ve problemlerinin tahliline dayanak verdiklerini, AKP ile ise sadece vilayet başkanlıkları düzeyinde görüşebildiklerini söylemiş oldu.
AKP KÜME BAŞKANVEKİLİ ELİTAŞ: PARTİMİZİN ÇALIŞMASI YOK, BAKANLIĞI BEKLEYECEĞİZ
dha Mustafa Elitaş
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan AKP Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş, partisinin bu hususta rastgele bir çalışması olmadığını, bu hususta Çalışma Bakanlığı’ndan gelecek çalışmaya bakacaklarını söylemiş oldu.
Ellerinde teknik bilgiler olmadığını belirten Elitaş, “Bu teknik bir sıkıntı. Çalışmalarını yapsınlar, bakacağız” dedi.
MHP’NİN TUTUMU
EYT konusunda kilit pozisyondaki parti ise MHP.
Son genel seçimde bunu seçim beyannamesine koyan MHP’nin muhalefete takviye vermesi durumunda TBMM’den bu bahiste bir yasa geçebilir.
Buna emsal bir durum seçimin çabucak akabinde yaşanmış, UYGUN Parti’nin hazırladığı EYT hakkındaki araştırma önergesinin görüşülmesine CHP ve HDP ile dayanak vermiş ve bu TBMM’de kabul edilmişti.
MHP başkanı Devlet Bahçeli’nin Cumhur İttifakı’nın lokal seçimde sürmeyeceğine dair açıklamalar yaptığı devirde yaşanan bu gelişimin akabinde milletvekillerini taslağı desteklemeye yönlendiren MHP Küme Başkanvekili Erhan Usta, Bahçeli tarafınca nazaranvden alındı.
Bu gelişimin akabinde araştırma önergesi TBMM Genel Heyeti’ne geldiğinde AKP ve MHP’nin oylarıyla reddedildi.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay da MHP’nin emeklilikte yaşa takılanların sıkıntılarını çözmede kararlı olduğunu fakat bunun için iktidarla uzlaşma ve mutabakat aradıklarını söylemişti.
BORAN: MHP ‘BİZİ İKTİDAR YAPIN ÇÖZELİM’ DEDİ
dha EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, bir görüşmede iştirakçilere seslenirken
Son periyotta MHP ile bu mevzuyu görüşüp görüşmediklerini sorduğumuz Boran, MHP’den “Sözümüzün arkasındayız” cevabı aldıklarını aktardı:
“Federasyona bağlı dernek liderim makamında bir MHP Genel Lider Yardımcısı ile görüştü. ‘Niye çözmüyorsunuz?’ dedik, aldığımız yanıt ‘Siz bizi iktidar yapacaksınız ki, biz sizin hakkınızı verelim’ oldu.
“Bu saatten daha sonra hiç inandırıcı gelmiyor.
“MHP’nin bu sorunu çözeceğiz dediği süreç bu biçimde olmamalıydı. Samimilerse Cumhur İttifakı olarak bugün yapmalılar.”
ERDOĞAN niye HAL DEĞİŞTİRDİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan daha evvel EYT’lerin taleplerine net bir biçimde karşı çıkıyordu.
Erdoğan 2019 mahallî seçimleri öncesinde yaptığı bir konuşmada, “seçimleri kaybetmelerine yol açsa bile” EYT yasası çıkmayacağını söylemişti:
“neden erken emeklilik? Ne vakit emekli olması gerekiyorsa bu biçimde emekli olsun ve parasını en hoş biçimiyle alsın.
“Tutturmuşlar erken yaşta emeklilik, İskandinav ülkeleri bu sistem yüzünden battı.
“Bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler.
“Milletimin ziyanına olan bir şeye seçim kaybetsek de yokum.”
Getty Images
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tavır değişikliğinin altında, “kritik önemde” gördüğü 2023 seçimleri sürecine girilmesi yatıyor.
Girdiği her seçimden partisini birinci olarak çıkaran ve anayasa değişiklikleri, cumhurbaşkanlığı seçimi dahil çabucak her seçimi kazanan Erdoğan, birinci sefer son derece ağır ekonomik şartlarda seçimlere gidiyor.
AKP kulislerinde, EYT’lerin örgütlenerek büyük bir kamuoyu oluşturduğuna dikkat çekilerek, muhalefet partilerini de bu bahiste baskı ögesi olarak kullanmalarının da tavır değişikliğinde tesirli olduğu konuşuluyor.
GEÇ Mİ KALINDI?
AKP ortasında, EYT konusunda adım atmakta geç kalındığını ve bunun partiye getirisi olmayacağını savunanlar da var.
EYT’lerin muhalefete yaklaştığını ve onlar aracılığıyla sesini duyurduğuna dikkat çeken kimi parti kurmayları, “Bu kademeden daha sonra biz düzenleme yapsak da muhalefetin baskısıyla yapılmış algısı oluşacak. Fakat, artık yola çıkıldı ve bu bahiste geri adım atılamaz” görüşünü lisana getiriyorlar.
EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmiş açıklamaları hakkında ise şunları söylüyor:
“Cumhurbaşkanımız bütçeye yük olacağımızı, erken emeklilik istediğimizi, ‘çift dikiş’ yapacağımızı söylemiş oldu, bunları unutmuş değiliz.
“Emeklilik hakkımız için uğraş veriyoruz ama aylık bağlanma oranları da epey değerli bir mevzu.
“Bugün minimum fiyat 5 bin 500 lirayken 3 bin 500 lira verdiğiniz emeklilerden geçinmesini nasıl bekliyorsunuz?
“İktidar bizi sürüncemede bırakacaksa biz de seçimlerde vatandaşlık bakılırsavimizi yerine getireceğiz.
“23 yıldır bu mağduriyeti yaşıyoruz ve 20 yıldır şu anki iktidar tarafınca yönetiliyoruz.
“Sosyal güvenlik maddelerinden, ıslahatların her biri personel ve işçiden götürdü.
“Çözüm için rastgele bir orta formül kabul etmiyoruz, 1999 öncesi sigortası başlatılmış ve o dönemki kurallara göre koşullarını yerine getirmiş her insanın emekli olma hakkını savunuyoruz.”
MALİYETİ NE KADAR OLUR, KAÇ KİŞİ FAYDALANIR?
Bu hususta yapılacak bir yasal düzenlemenin maliyeti ve kapsamı konusunda da farklı görüşler var.
2018’de bir açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, 6,2 milyon kişinin emeklilikte yaşa takıldığını söylerken, EYT Derneği 2019’daki hesaplamasında EYT düzenlemesiyle 100 bin kişinin emekli olacağını belirtmişti.
Erdoğan EYT yasasının kamuya yıllık maliyetinin 26 milyar TL olacağını söylerken, BBC Türkçe’ye konuşan EYT Derneği İdare Şurası Üyesi Serpil Şahin 8 milyar TL’lik bir kestirim vermişti.
Bugün bu alandaki son dataları sorduğumuz EYT Derneği Lideri Boran ise ortada bir mağduriyet ve hak gaspı varken maliyetten bahsetmenin yanlışsız olmadığını, temel yapılması gerekenin bunu gidermek olduğunu söylüyor.
dha EYT’lerin Maltepe’de düzenlediği mitinge de ağır bir iştirak olmuştu
EYT NEDİR?
Emeklilikte yaşa takılanlar, sigortalı çalışırken 8 Eylül 1999’daki bir yasal değişiklikten daha sonra emekli olma şartları büyük oranda değişen şahıslara deniyor.
O devir yaşananları Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Alakaları Kısmı Öğretim Üyesi Aziz Çelik şöyleki anlatıyor:
“EYT sorunu 1999’da DSP, ANAP ve MHP koalisyon hükümeti tarafınca kabul edilen ve emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı kanun ile yaratıldı. 8 Eylül 1999 gününe kadar çalışanlar emeklilik için iki koşulu yerine getirmesi gerekiyordu: Bayanlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık mühleti ve 5000 günlük prim ödeme gün sayısı.
“Yapılan değişiklikle emeklilik yaşı bayanlarda 58’e, erkeklerde 60’a, prim gün sayısı ise 7000 güne yükseltildi. 8 Eylül 1999 günündilk evvel işe girenler için bayanlarda 40 ile 58 erkeklerde ise 44 ile 60 yaş içinde değişen kademeli geçiş müddeti getirildi.”
Aziz Çelik, bu yasanın devrin muhalefet partileri olan Refah Partisi ve Gerçek Yol Partisi tarafınca Anayasa Mahkemesi’ne gdolayıldüğünü ve iptal sonucundan daha sonra kademeli bir emeklilik yaşı düzenlemesine geçildiğini aktarıyor.
Bu yeni düzenlemede 20 yıldır sigortası yatanlar değişiklikten etkilenmese de iki yıl evvel sigortalı olmuş şahısların durumları kökten değişti.
Çelik’e nazaran o devirde bu düzenlemeye karşı çıkan sendikalar, bugün de yaşa takılanların sıkıntılarının çözülmesini istiyor.
DÜNYADA ÖRNEKLERİ VAR MI?
Aziz Çelik, öteki ülkelerde de mevcut çalışanları etkileyen değişiklik yapıldığını söylüyor ve ekliyor:
“Ancak Türkiye’de yapılan değişiklik o tarihte çalışanların emekli olmalarını 15-18 yıla kadar uzattı. Öte yandan dikkat edilmesi gereken bir başka konu ülkelerin çalışma bağları rejimini bir bütün olarak ele almaktır. Yalnızca emeklilik yaşına dayalı bir karşılaştırma aldatıcı olacaktır. Beklenen ömür, yaşlıların iş garantisi ve çalışma şartları, sendikalaşma ve toplu pazarlık kapsamı da dikkate alınmalıdır.”
yatırım tavsiyesi içermez
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) seçime bir yıldan az bir süre kala yeniden gündeme geldi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı mevzuyla ilgili çalışmaya başladıklarını ve bunun önümüzdeki yılın başına kadar tamamlanacağını deklare etti.
SENARYOLAR NELER?
Anadolu Ajansı ve TRT’ye göre bu bahiste atılabilecek adımlardan kimileri şu biçimde:
- 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların mevcut emeklilik yaşlarının kademeli olarak düşürülmesi,
- Emekli maaşlarında kesinti kabul edenlerin emeklilik tarihinin öne çekilmesi,
- Erkeklerde 9 bin, bayanlarda 7 bin 200 gün prim yatıranlara emeklilik hakkı verilmesi.
BBC Türkçe‘ye konuşan EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, bu hususun siyasetçilerin gündemine bir sefer daha sırf seçim yaklaşırken girdiğini hatırlattı ve “Seçim materyali olmaktan yorulduk” dedi.
bir daha de bu sefer bu tarafta bir çalışma olduğuna dair resmi bir açıklama duymanın “tünelin ucunda ışık” manasına gelmesinden keyifli olduklarını söyleyen Boran, “Bizi seçim gereci haline getirmeyip inandırıcı olmak istiyorlarsa bunu bir kanunla bir günde bile çözebilirler” diye konuştu.
Boran iktidar tarafınca muhatap alınmamaktan da şikayetçi.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, BBC Türkçe’nin bu husustaki sorularına “Şu an çalışmamız devam ettiği için bir yanıt vermiyoruz” yanıtını verdi.
Boran, bu hususta muhalefet partileriyle yıllardır görüşme halinde olduklarını ve problemlerinin tahliline dayanak verdiklerini, AKP ile ise sadece vilayet başkanlıkları düzeyinde görüşebildiklerini söylemiş oldu.
AKP KÜME BAŞKANVEKİLİ ELİTAŞ: PARTİMİZİN ÇALIŞMASI YOK, BAKANLIĞI BEKLEYECEĞİZ
dha Mustafa Elitaş
BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan AKP Küme Başkanvekili Mustafa Elitaş, partisinin bu hususta rastgele bir çalışması olmadığını, bu hususta Çalışma Bakanlığı’ndan gelecek çalışmaya bakacaklarını söylemiş oldu.
Ellerinde teknik bilgiler olmadığını belirten Elitaş, “Bu teknik bir sıkıntı. Çalışmalarını yapsınlar, bakacağız” dedi.
MHP’NİN TUTUMU
EYT konusunda kilit pozisyondaki parti ise MHP.
Son genel seçimde bunu seçim beyannamesine koyan MHP’nin muhalefete takviye vermesi durumunda TBMM’den bu bahiste bir yasa geçebilir.
Buna emsal bir durum seçimin çabucak akabinde yaşanmış, UYGUN Parti’nin hazırladığı EYT hakkındaki araştırma önergesinin görüşülmesine CHP ve HDP ile dayanak vermiş ve bu TBMM’de kabul edilmişti.
MHP başkanı Devlet Bahçeli’nin Cumhur İttifakı’nın lokal seçimde sürmeyeceğine dair açıklamalar yaptığı devirde yaşanan bu gelişimin akabinde milletvekillerini taslağı desteklemeye yönlendiren MHP Küme Başkanvekili Erhan Usta, Bahçeli tarafınca nazaranvden alındı.
Bu gelişimin akabinde araştırma önergesi TBMM Genel Heyeti’ne geldiğinde AKP ve MHP’nin oylarıyla reddedildi.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay da MHP’nin emeklilikte yaşa takılanların sıkıntılarını çözmede kararlı olduğunu fakat bunun için iktidarla uzlaşma ve mutabakat aradıklarını söylemişti.
BORAN: MHP ‘BİZİ İKTİDAR YAPIN ÇÖZELİM’ DEDİ
dha EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, bir görüşmede iştirakçilere seslenirken
Son periyotta MHP ile bu mevzuyu görüşüp görüşmediklerini sorduğumuz Boran, MHP’den “Sözümüzün arkasındayız” cevabı aldıklarını aktardı:
“Federasyona bağlı dernek liderim makamında bir MHP Genel Lider Yardımcısı ile görüştü. ‘Niye çözmüyorsunuz?’ dedik, aldığımız yanıt ‘Siz bizi iktidar yapacaksınız ki, biz sizin hakkınızı verelim’ oldu.
“Bu saatten daha sonra hiç inandırıcı gelmiyor.
“MHP’nin bu sorunu çözeceğiz dediği süreç bu biçimde olmamalıydı. Samimilerse Cumhur İttifakı olarak bugün yapmalılar.”
ERDOĞAN niye HAL DEĞİŞTİRDİ?
Cumhurbaşkanı Erdoğan daha evvel EYT’lerin taleplerine net bir biçimde karşı çıkıyordu.
Erdoğan 2019 mahallî seçimleri öncesinde yaptığı bir konuşmada, “seçimleri kaybetmelerine yol açsa bile” EYT yasası çıkmayacağını söylemişti:
“neden erken emeklilik? Ne vakit emekli olması gerekiyorsa bu biçimde emekli olsun ve parasını en hoş biçimiyle alsın.
“Tutturmuşlar erken yaşta emeklilik, İskandinav ülkeleri bu sistem yüzünden battı.
“Bizim ülkenin başına da bu erken emekliliği dolayanlar maalesef bunun bedelini ödeyecekler ve ödediler.
“Milletimin ziyanına olan bir şeye seçim kaybetsek de yokum.”
Getty Images
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tavır değişikliğinin altında, “kritik önemde” gördüğü 2023 seçimleri sürecine girilmesi yatıyor.
Girdiği her seçimden partisini birinci olarak çıkaran ve anayasa değişiklikleri, cumhurbaşkanlığı seçimi dahil çabucak her seçimi kazanan Erdoğan, birinci sefer son derece ağır ekonomik şartlarda seçimlere gidiyor.
AKP kulislerinde, EYT’lerin örgütlenerek büyük bir kamuoyu oluşturduğuna dikkat çekilerek, muhalefet partilerini de bu bahiste baskı ögesi olarak kullanmalarının da tavır değişikliğinde tesirli olduğu konuşuluyor.
GEÇ Mİ KALINDI?
AKP ortasında, EYT konusunda adım atmakta geç kalındığını ve bunun partiye getirisi olmayacağını savunanlar da var.
EYT’lerin muhalefete yaklaştığını ve onlar aracılığıyla sesini duyurduğuna dikkat çeken kimi parti kurmayları, “Bu kademeden daha sonra biz düzenleme yapsak da muhalefetin baskısıyla yapılmış algısı oluşacak. Fakat, artık yola çıkıldı ve bu bahiste geri adım atılamaz” görüşünü lisana getiriyorlar.
EYT Federasyonu Lideri Gönül Boran, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmiş açıklamaları hakkında ise şunları söylüyor:
“Cumhurbaşkanımız bütçeye yük olacağımızı, erken emeklilik istediğimizi, ‘çift dikiş’ yapacağımızı söylemiş oldu, bunları unutmuş değiliz.
“Emeklilik hakkımız için uğraş veriyoruz ama aylık bağlanma oranları da epey değerli bir mevzu.
“Bugün minimum fiyat 5 bin 500 lirayken 3 bin 500 lira verdiğiniz emeklilerden geçinmesini nasıl bekliyorsunuz?
“İktidar bizi sürüncemede bırakacaksa biz de seçimlerde vatandaşlık bakılırsavimizi yerine getireceğiz.
“23 yıldır bu mağduriyeti yaşıyoruz ve 20 yıldır şu anki iktidar tarafınca yönetiliyoruz.
“Sosyal güvenlik maddelerinden, ıslahatların her biri personel ve işçiden götürdü.
“Çözüm için rastgele bir orta formül kabul etmiyoruz, 1999 öncesi sigortası başlatılmış ve o dönemki kurallara göre koşullarını yerine getirmiş her insanın emekli olma hakkını savunuyoruz.”
MALİYETİ NE KADAR OLUR, KAÇ KİŞİ FAYDALANIR?
Bu hususta yapılacak bir yasal düzenlemenin maliyeti ve kapsamı konusunda da farklı görüşler var.
2018’de bir açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan, 6,2 milyon kişinin emeklilikte yaşa takıldığını söylerken, EYT Derneği 2019’daki hesaplamasında EYT düzenlemesiyle 100 bin kişinin emekli olacağını belirtmişti.
Erdoğan EYT yasasının kamuya yıllık maliyetinin 26 milyar TL olacağını söylerken, BBC Türkçe’ye konuşan EYT Derneği İdare Şurası Üyesi Serpil Şahin 8 milyar TL’lik bir kestirim vermişti.
Bugün bu alandaki son dataları sorduğumuz EYT Derneği Lideri Boran ise ortada bir mağduriyet ve hak gaspı varken maliyetten bahsetmenin yanlışsız olmadığını, temel yapılması gerekenin bunu gidermek olduğunu söylüyor.
dha EYT’lerin Maltepe’de düzenlediği mitinge de ağır bir iştirak olmuştu
EYT NEDİR?
Emeklilikte yaşa takılanlar, sigortalı çalışırken 8 Eylül 1999’daki bir yasal değişiklikten daha sonra emekli olma şartları büyük oranda değişen şahıslara deniyor.
O devir yaşananları Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Sanayi Alakaları Kısmı Öğretim Üyesi Aziz Çelik şöyleki anlatıyor:
“EYT sorunu 1999’da DSP, ANAP ve MHP koalisyon hükümeti tarafınca kabul edilen ve emeklilik yaşını yükselten 4447 sayılı kanun ile yaratıldı. 8 Eylül 1999 gününe kadar çalışanlar emeklilik için iki koşulu yerine getirmesi gerekiyordu: Bayanlar için 20, erkekler için 25 yıl sigortalılık mühleti ve 5000 günlük prim ödeme gün sayısı.
“Yapılan değişiklikle emeklilik yaşı bayanlarda 58’e, erkeklerde 60’a, prim gün sayısı ise 7000 güne yükseltildi. 8 Eylül 1999 günündilk evvel işe girenler için bayanlarda 40 ile 58 erkeklerde ise 44 ile 60 yaş içinde değişen kademeli geçiş müddeti getirildi.”
Aziz Çelik, bu yasanın devrin muhalefet partileri olan Refah Partisi ve Gerçek Yol Partisi tarafınca Anayasa Mahkemesi’ne gdolayıldüğünü ve iptal sonucundan daha sonra kademeli bir emeklilik yaşı düzenlemesine geçildiğini aktarıyor.
Bu yeni düzenlemede 20 yıldır sigortası yatanlar değişiklikten etkilenmese de iki yıl evvel sigortalı olmuş şahısların durumları kökten değişti.
Çelik’e nazaran o devirde bu düzenlemeye karşı çıkan sendikalar, bugün de yaşa takılanların sıkıntılarının çözülmesini istiyor.
DÜNYADA ÖRNEKLERİ VAR MI?
Aziz Çelik, öteki ülkelerde de mevcut çalışanları etkileyen değişiklik yapıldığını söylüyor ve ekliyor:
“Ancak Türkiye’de yapılan değişiklik o tarihte çalışanların emekli olmalarını 15-18 yıla kadar uzattı. Öte yandan dikkat edilmesi gereken bir başka konu ülkelerin çalışma bağları rejimini bir bütün olarak ele almaktır. Yalnızca emeklilik yaşına dayalı bir karşılaştırma aldatıcı olacaktır. Beklenen ömür, yaşlıların iş garantisi ve çalışma şartları, sendikalaşma ve toplu pazarlık kapsamı da dikkate alınmalıdır.”
yatırım tavsiyesi içermez