İnme; tüm dünyada yüksek seviyede mortaliteye ve uzun devir özürlülüğe yol açan, yinelama riskine sahip nörolojik hastalıkların başında gelmekte olup yalnız hastayı değil tüm hasta ailesini de olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Tüm dünyada koroner kalp hastalığı ve kanserlerin akabinde 3.çoğunlukla vefata niye olan hastalıklardan biridir. WHO(Dünya Sıhhat Örgütü)’nun tanımlamasına nazaran ise İNME vasküler niçinler haricinde görünür bir niye olmaksızın fokal serebral işlev kaybına ilişkin belirti ve bulguların süratle yerleşmesi ile karakterize bir klinik sendromdur.
Beyin beden yükünün %2’sini oluşturduğu biçimde metabolik olarak bedendeki en etkin organlardan biridir ve bu aktiviteyi sağlayabilmek için varlıklı bir kan akımına muhtaçlık duyar. Her kalp atışında çevresel deverana pompalanan kanın yaklaşık %20’si beyin tarafınca kullanılır. Beyin bu kanla ise metabolik ihtiyaçlarını karşılar.Beynin kendi dokusunun ise oksijen ve glukoz depolayabilme özelliği yoktur. Bu niçinle beyin kan deveranının
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR;
Hemipleji ise serebral dolanımdaki patolojik değişiklikler kararı gelişen ve bedenin bir yarısında(sağ yahut sol) nöromusküler işlev bozuklukları ile karakterize vasküler bir sendromdur. Beynin sol tarafında meydana gelen hasarlar bedenin sağ tarafını, sağ tarafında meydana gelen hasarlar ise bedenin sol tarafını etkilemektedir. Dünya genelinde en sık karşılaşılan beyin ve hudut sistemi bozukluklarından biri olan hemipleji daha fazlaca orta yaş ve üzerinde görülse de her yaş kümesi risk altındadır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Baş Ağrınız Hangi Kümeden?
Hemipleji Belirtileri;
İnme ani gelişen,önemli hayati tehlikeler ile ekseriyetle şahısta ömür uzunluğu devam edecek olan bir özür oluşturduğu için birinci andan itibaren üst seviye bir sıhhat uygulaması,iyi bir disipliner uyum ve rehabilitasyon gerektirmektedir. İnme geçirmiş hastaları yalnızca fizikî sıkıntıları ile ele almak pek yanlış olur. Fizikî meselelerin yanında mental sorunlar, günlük ömür aktiviteleri, lisan ve konuşma sorunları ve en değerlisi de ruhsal sorunlar kesinlikle değerlendirilmeli ve uzmanlar tarafınca ele alınmalıdır. Bu niçinle hemipleji rehabilitasyonunda fizyoterapistler, fizik tedavi uzmanları ,nörologlar ,sosyal hizmet uzmanları, psikologlar,iş uğraşı terapistleri ve dil-konuşma terapistleri iş birliği ortasında çalışmalıdırlar.
İNME daha sonraSI FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
Hemipleji rehabilitasyonunda oluşturulmuş ve dünyaca kabul görmüş çeşitli konseptler vardır.(Bobath,Margaret Johnstone,Kısıtlayıcı Ağırlaştırılmış Hareket Tedavisi,Robot Dayanaklı Tedavi Yaklaşımları,Sanal Gerçeklik Tedavisi gibi)Bu konseptlerin ise ortak emeli hastayı azamî seviyede eski ömrüne geri döndürüp adapte edebilmektir.
İnmede nörolojik düzgünleşme en çok birinci 3 ayda olmakla birlikte, daha yavaş bir biçimde birinci 6 aya kadar devam edebildiği, epey nadiren de 1 yıla kadar sürebildiği bilinmektedir . Motor güzelleşmenin %80’i birinci 3 ile 6 ay ortasında meydana gelir. Yapılan çalışmalarda inme geçirenlerin %85 inde hemipleji, bir daha inme geçirenlerin %55-75 inde üst ekstremite işlev kısıtlılığı geliştiği rapor edilmiştir. İnme rehabilitasyonunda amaç; mevcut yetersizliklere karşın bireye en yüksek işlevsel bağımsızlık seviyesinin kazandırılması ve ömür kalitesinin arttırılmasıdır. Hemiplejik hastaların fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının erken evrede başlatılması da kıymetlidir. Geç kalınan tedavilerde hemiplejiden kaynaklanan;
Her fizyoterapist hastayı kendi kullandığı konseptlerle kıymetlendirir ve hastanın düzeyine uygun tedavi planını hazırlar. Lakin birinci etapta emel komplikasyonların önüne geçmek olmalıdır.Spastisite inhibisyonu ve olağan hareket paternlerinin kazandırılması ise bu sıralamaya eşlik eder.
Beyin beden yükünün %2’sini oluşturduğu biçimde metabolik olarak bedendeki en etkin organlardan biridir ve bu aktiviteyi sağlayabilmek için varlıklı bir kan akımına muhtaçlık duyar. Her kalp atışında çevresel deverana pompalanan kanın yaklaşık %20’si beyin tarafınca kullanılır. Beyin bu kanla ise metabolik ihtiyaçlarını karşılar.Beynin kendi dokusunun ise oksijen ve glukoz depolayabilme özelliği yoktur. Bu niçinle beyin kan deveranının
6-10 sn durması;kişide geri dönüşlü nöronal değişiklikler ve şuur kaybına niye olur.
2 dk ortasında beynin tüm aktiviteleri durur.
5 dk daha sonra ise geri dönüşsüz değişiklikler meydana gelir.
RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR;
Yaş(inme geçirenlerin yaklaşık %70’i 65 yaşın üzerindedir.
Hipertansiyon
Diyabet
Sigara ve Alkol kullanması
Çok gerilim
Sedanter(hareketsiz) ömür üslubu
Bağımlılık yapan hususlar
Hemipleji ise serebral dolanımdaki patolojik değişiklikler kararı gelişen ve bedenin bir yarısında(sağ yahut sol) nöromusküler işlev bozuklukları ile karakterize vasküler bir sendromdur. Beynin sol tarafında meydana gelen hasarlar bedenin sağ tarafını, sağ tarafında meydana gelen hasarlar ise bedenin sol tarafını etkilemektedir. Dünya genelinde en sık karşılaşılan beyin ve hudut sistemi bozukluklarından biri olan hemipleji daha fazlaca orta yaş ve üzerinde görülse de her yaş kümesi risk altındadır.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Baş Ağrınız Hangi Kümeden?
Hemipleji Belirtileri;
Sağ ya da sol taraf yüz, kol ve bacaklarda uyuşukluk hissi, hissizlik, dokuda sertlik, kuvvet kaybı ya da hareket kaybı yahut hareket işlevlerinde azalma,
Spastisite,birleşik tepkiler
Yürümede ve ayakta durmada kuvvetlik yaşama ve istikrar bozuklukları,
Duyu-algı bozuklukları,
Konuşmada kuvvetlik yaşama(afazi)
Günlük hayat aktivitelerinde kısmi bağımlılık
Hafıza kayıpları,
Yer ve vakit kavramlarını algılamada kuvvetlik yaşama
İnme ani gelişen,önemli hayati tehlikeler ile ekseriyetle şahısta ömür uzunluğu devam edecek olan bir özür oluşturduğu için birinci andan itibaren üst seviye bir sıhhat uygulaması,iyi bir disipliner uyum ve rehabilitasyon gerektirmektedir. İnme geçirmiş hastaları yalnızca fizikî sıkıntıları ile ele almak pek yanlış olur. Fizikî meselelerin yanında mental sorunlar, günlük ömür aktiviteleri, lisan ve konuşma sorunları ve en değerlisi de ruhsal sorunlar kesinlikle değerlendirilmeli ve uzmanlar tarafınca ele alınmalıdır. Bu niçinle hemipleji rehabilitasyonunda fizyoterapistler, fizik tedavi uzmanları ,nörologlar ,sosyal hizmet uzmanları, psikologlar,iş uğraşı terapistleri ve dil-konuşma terapistleri iş birliği ortasında çalışmalıdırlar.
İNME daha sonraSI FİZİK TEDAVİ VE REHABİLİTASYON
Hemipleji rehabilitasyonunda oluşturulmuş ve dünyaca kabul görmüş çeşitli konseptler vardır.(Bobath,Margaret Johnstone,Kısıtlayıcı Ağırlaştırılmış Hareket Tedavisi,Robot Dayanaklı Tedavi Yaklaşımları,Sanal Gerçeklik Tedavisi gibi)Bu konseptlerin ise ortak emeli hastayı azamî seviyede eski ömrüne geri döndürüp adapte edebilmektir.
İnmede nörolojik düzgünleşme en çok birinci 3 ayda olmakla birlikte, daha yavaş bir biçimde birinci 6 aya kadar devam edebildiği, epey nadiren de 1 yıla kadar sürebildiği bilinmektedir . Motor güzelleşmenin %80’i birinci 3 ile 6 ay ortasında meydana gelir. Yapılan çalışmalarda inme geçirenlerin %85 inde hemipleji, bir daha inme geçirenlerin %55-75 inde üst ekstremite işlev kısıtlılığı geliştiği rapor edilmiştir. İnme rehabilitasyonunda amaç; mevcut yetersizliklere karşın bireye en yüksek işlevsel bağımsızlık seviyesinin kazandırılması ve ömür kalitesinin arttırılmasıdır. Hemiplejik hastaların fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının erken evrede başlatılması da kıymetlidir. Geç kalınan tedavilerde hemiplejiden kaynaklanan;
Kemik erimesi
Ortostatik hipotansiyon(immobilizasyon yol açar)
Ödem
Eklem limitasyonlaarı,kontraktürler
Omuz subluksasyonları
Bası yaraları
Toplardamarda iltihaplanmalar
Bağırsak işlevlerinde bozukluk üzere farklı komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.
Her fizyoterapist hastayı kendi kullandığı konseptlerle kıymetlendirir ve hastanın düzeyine uygun tedavi planını hazırlar. Lakin birinci etapta emel komplikasyonların önüne geçmek olmalıdır.Spastisite inhibisyonu ve olağan hareket paternlerinin kazandırılması ise bu sıralamaya eşlik eder.
POZİSYONLAMA:Hemi(etkilenmiş taraf) ekstremitenin yanlışsız pozisyonlanması kesinlikle bir fizyoterapist tarafınca yapılmalı ve bu konumlar hasta yakınlarına öğretilmelidir.Pozisyonlamalar bası yaraları(yatak yarası)nın önüne geçerken kan akışını düzenler ve 2. Bir inme geçirme riskini azaltır
SPASTİSİTENİN İNHİBİSYONU
EKLEM HAREKET AÇIKLIĞININ KORUNMASI
OLAĞAN HAREKET PATERNLERİNİN KAZANDIRILMASI
İSTİKRAR ÇALIŞMALARI(statik ve dinamik denge)
YÜRÜME EĞİTİMLERİ
TEKERLEKLİ SANDALYE ,baston,walker vs. kullanma EĞİTİMİ
Gerekli ise şahsa uygun ORTEZ TEKLİFLERİ
DUYU KAZANIMI
Yutma işlev kaybı varsa YUTMA REHABİLİTASYONU
Konuşma Sorununa yönelik KONUŞMA TERAPİSİ
Hafıza etkilenimleri için KOGNİTİF REHABİLİTASYON