Rusya’nın şubatta Ukrayna’ya karşı başlatmış olduğu askeri harekat, ekonomilerde global çapta sarsıntıya yol açtı. ABD ve Avrupa başta olmak üzere biroldukça ülke Rusya’ya yaptırım uygularken, Çin de ekonomik olarak baskı altına alınmış durumda.
Eski Hazine Müsteşarı, Ekonomist Mahfi Eğilmez şahsi blogunda, mevcut ekonomik gidişat sürecinde doları nasıl bir akıbetin beklediğini yazdı.
‘Doların Geleceği’ başlığıyla ‘mahfiegilmez.com’da yayımlanan yazı şöyle:
DOLARIN DÜNYA PARASI OLMASININ TARİHÇESİ
“19’uncu yüzyılın birinci çeyreğinde kâğıt paranın giderek yaygınlaşmasıyla birlikte İngiltere’de altın standardına geçildi. İngiliz Poundu, altına bağlı para olduğu için genel kabul gördü ve giderek dünyadaki en değerli rezerv para haline geldi.
Altın standardı sistemi, ülkelerin, kendi kâğıt paralarını belli bir yükte saf altın olarak tanımlamasıyla ortaya çıkmış bir sistemdir. Kâğıt paranın altına, altının da kâğıt paraya meselesiz çevrilebilmesine konvertibilite deniyordu.
Altın standardında bütün ekonomiler kendi parasını belli bir oranla altına bağladığında, sisteme girmiş bulunan bütün ülkelerin paraları sabit kur üzerinden öteki paralara bağlanmış oluyordu.”
“DOLAR, POUND’UN YERİNİ ALDI”
“Birinci Dünya Savaşı öncesinde çabucak her yerde hükümetler kâğıt para basımını inhisar haline getirdi ve birden fazla bu yetkiyi Merkez Bankası’na verdi. Basılan kâğıt paraların altın karşılığı vardı. Bu karşılığı bulundurmakla, kâğıt parayı getirene o karşılığın altın olarak ödenmesi kelamı verilmiş oluyordu. bu vakitte İngiliz Poundu, altına bağlı birinci para olmanın sağladığı avantajın yanı sıra İngiliz iktisadının dünya ticaretindeki yüklü yeri itibariyle de dünyanın en prestijli parası olmaya devam etti. Birinci Dünya Savaşıyla bir arada merkez bankalarına yönelik altın talebi artınca altın karşılığı sıkıntısı rafa kaldırıldı ve kâğıt para sırf yasal bir zorunluluğa dayalı olarak kullanılır oldu. Savaştan daha sonra karşılık sorunu bir daha oturtulmaya çalışılsa da gerçekleşmedi. İngiltere, Poundun altın karşılığını tutmakta uzun müddet direndiyse de başarılı olamadı. bu vakitte parasını altına bağlı olarak tutmaya devam edebilen sırf ABD olduğu için dolar, poundun yerini aldı ve yavaş yavaş dünya parası pozisyonuna yükseldi.
1944 yılında Bretton Woods’da toplanan ve IMF ile Dünya Bankasının kuruluşuna önderlik eden görüşmede kabul edilen yeni para sistemi daha sonrasında doların altın karşılığı 35 Dolar = 1 Ons altın denkliğiyle açıklanmış ve bu biçimdece dolar altın karşılığı basılmaya devam etmişti. Bütün öteki ekonomiler paraları için dolar karşısında deklare ettikları kur üzerinden dolaylı konvertibiliteye sahip hale gelmişlerdi.
Dünyadaki bütün ülkelerin altın karşılığını terk etmelerine rağmen doların altın karşılığında basılması, dünya çapında kabul edilmesini sağladı. Bu gelişmede ABD iktisadının, dünya ekonomisindeki büyüklüğü, dünya ticaret hacmindeki yeri, global finans sistemindeki kıymeti de tesirli oldu. Dünyada merkez bankaları rezerv olarak altının yanında dolar fiyat oldular. Zira dış dünyayla alış verişte en epey kabul goren araç dolardı. Dolar öylesine kabul gördü ki dünyanın her ülkesinde ülkenin parası kadar hatta kimi vakit ondan bile fazla tercih edilir oldu.”
PETROLÜN DOLARLA FİYATLANDIRILMASI NASIL SAĞLANDI?
“Bu gelişmeye petrol ve altın üzere fazlaca kıymetli iki malın dolarla fiyatlandırılıyor olması da büyük katkı yaptı. Dolar esasen altın karşılığı basıldığı için altının dolarla fiyatlandırılması güç olmadı. Petrolün dolarla fiyatlandırılması ise ABD’nin körfezde İngiltere’den devraldığı hegemonik güç ve bir daha doların altın karşılığı basılıyor olmasıyla sağlandı.
Vietnam Savaşının yarattığı mali ve mali meşakkatlerle bunalan ABD, 1971 yılında doların altın karşılığı olarak basılması prensibini terk edince karşılıksız kâğıt para basan ekonomiler ortasına katılmış oldu. bu biçimdea kadar karşılıksız para basan ekonomiler, paralarını bir manada dolar üzerinden altınla ilişkilendirdikleri için, bu gelişmeden daha sonra dünyadaki bütün kâğıt paralar karşılıksız kalmış oldu.
Madeni para, üzerinde yazılı bedel kadar olmasa bile bir kıymet taşır. Altın karşılığı kalmamış olan kâğıt paranın üzerinde taşıdığı kıymete karşılık gerçek pahası ise sadece kâğıt ve mürekkep kıymetidir. Bu cins paraya ‘fiat para’ deniyor. Fiat, Latince ‘öyle olması gereken’ manasını taşıyan bir sözcük. Kâğıt paraların altın karşılığı basılması ortadan kalkınca kâğıt paranın üstündeki paha, sadece hükümet yahut yasalar o denli söylemiş olduği için var olan bir kıymete dönüştü.
Uzun mühlet tek başına altın karşılığı taşıyan para olarak tedavül etmiş olmasının yarattığı prestijle altın karşılığı kaldırıldıktan daha sonra bile dolar, güya altın karşılığı varmış üzere dünyada kabul görmeye devam etti.
Gelişme yolundaki birden fazla ülkenin kendi parası gereğince kuvvetli olmadığı ve daima kıymet kaybettiği için, konvertibiliteye geçiş daha sonrasında insanların bir kısmı paralarını dolara çevirerek saklar oldular. Buna ‘para ikamesi’ yahut ‘Dolarizasyon’ deniyor. Şayet ulusal para dolara tercih edilmeye başlanmışsa buna da ‘ters para ikamesi’ deniyor.”
DOLARIN TAHTI SARSILIYOR MU?
“Bretton Woods sisteminin çökmesindilk evvel birfazlaca yorumcu doların artık dünya parası olarak kalamayacağını, tahtının sarsılacağını öne sürmüşlerdi. Belçikalı iktisatçı Robert Triffin, 1960 yılında Bretton Woods sisteminin sonunda gelip bir açmaza dayanacağını ileri sürdü. O senelerda altın karşılığı basıldığı için rezerv para pozisyonundaki dolara, ABD ortasından olduğu kadar dış dünyadan da talep vardı. Triffin’e göre cari açık veren ABD, bu açığı kapatmak için dolar basıp dünyaya dağıtmaya devam ettikçe beşerler, ABD hazine kasalarındaki altının bu kadar doların karşılığını vermeye yetmeyeceğini düşünecek ve dolara inanç azalacaktı. Cari açığı kapatmak üzere dolar basmakla dolara inanç sağlamak içinde oluşan çelişki Triffin Çelişkisi (Paradoksu) ismiyle anılır oldu. Triffin’in öngörüsü 1971’de gerçekleşti ve Bretton Woods sistemi çöktü, dolar da öbür paralar üzere karşılıksız kalmış oldu. Ne var ki bu gelişme doların dünya parası olarak devam etmesine pürüz olmadı.
2008 Global Finans Kriziyle birlikte Triffin’in öngördüğü çok dolar basılması gündeme geldi ve ABD Merkez Bankası Fed’in bilanço büyüklüğü bu vakitte on kat arttı. Bu büyük bolluk bollaşan her şeyin pahasının düşmesinde olduğu üzere doların da kıymetini düşürdü ve itimat sarsılmasına uğramasına yol açtı. bu vakitte bir yandan Çin Yuan’ının IMF tarafınca rezerv para olarak kabul edilmesi ve SDR sepetine dâhil edilmesi, bir yandan ülkelerin birbiriyle karşılıklı ticaret bağlarını kendi paralarıyla kurmaya çalışmaları doları devirmese de sallamaya başladı.”
‘RUSYA’ TESİRİ
“Dolara son darbe Rusya’dan geldi. Ukrayna savaşı niçiniyle kendisine ambargo uygulanan Rusya, kendisine cephe alan ülkelere yapacağı doğalgaz satışını dolar ya da euroyla değil rubleyle yapacağını deklare etti. Rusya, bu atılımla savaş niçiniyle kıymeti süratle düşmüş olan rubleye paha kazandırmayı hedefliyor. Birinci ağızda Rusya Merkez Bankası faizi yüzde 10’dan 20’ye çıkararak rubledeki paha düşüşünü frenlemeye yöneldi. Bu adım, Rus vatandaşlarının rubleden dolara dönmesini (dolarizasyon) önlemek için atılmıştı. Akabinde da bu tedbir geldi. Bu durumda Rusya’dan doğal gaz alan ülkeler ellerindeki dolar yahut euroları rubleye çevirecekler. Bu da rubleye olan talebi artırarak rublenin bedel kazanmasını sağlayacak.
Bunlara ek olarak dünyada süratle artan bir kripto para piyasası var. Kripto para piyasasında süreç nazarann paraların toplam kıymeti bugün prestijiyle 2 trilyon doların üzerinde bulunuyor. Her ne kadar bunlar bu evrede para üzere satın almalara aracılık edemese de ileride bu pozisyona geçmeyeceklerini söyleyemeyiz. ötürüsıyla kripto paralardan doların tahtına gelen ve giderek artacak olan darbeyi de göz önünde bulundurmak gerekiyor.”
“ÇİN, DÜNYAYA YAYILAN BİR SİSTEME LİDERLİK EDEBİLİR”
“Öte yandan dolara dayalı bir kadro ödeme sistemlerinin yerine lokal paralara ve bilhassa Çin Yuan’ına dayalı birtakım sistemlere geçiş için çalışmalar yürütülüyor. Çin’in, dünyanın en büyük ticaret hacmine sahip ülkesi pozisyonunda olduğu dikkate alınırsa Asya’dan başlayarak dünyaya yayılan bir siteme liderlik etmesi sürpriz olmaz.
Son olarak ABD’de enflasyonun giderek hızlanması dolara olan inancı sarsacak değerli bir gelişme olarak karşımıza çıkacaktır. Yıllık yüzde 2 amacına karşılık enflasyonun yüzde 8’e gelip dayanmış olması doların kuvvetli pozisyonunu yıpratıcı bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor.”
Bunlara karşılık doların tahtını çabucak terk etmesini beklemek hakikat olmaz. Bunun birkaç sebebi var:
(1) bu biçimde bir paranın herkesçe kabul edilmiş bir dünya parası fonksiyonu görmesi alış verişlerde ve bedel ölçümünde değerli bir kolaylık sağlıyor. İki ülkenin karşılıklı kendi paralarıyla ticarete girmesi kur sıkıntısı ve kıymet ölçme sıkıntısı açısından çeşitli problemler yaratabilir. Bir para ünitesinin dünya parası pozisyonuna geçebilmesi için dolar kadar tanınmış ve kabul edilmiş olması gerekiyor. örneğin euro bu pozisyona erişemedi.
(2) Çok sayıda ülkenin merkez bankalarının rezervlerinde önemli fiyatta dolar ve dolara bağlı ABD Hazine kâğıdı bulunuyor. Bu ülkeler içinde Japonya (1,3 trilyon dolar), Çin (1,1 trilyon dolar) ve İngiltere (609 milyon dolar) birinci üç sırada bulunuyor. Bu ülkeler doların başına bir iş gelmesini, en azından rezerv yapıları değişmeden, desteklemezler.
(3) ABD’nin global finans sistemi üstündeki tesiri devam ettiği sürece doların bu darbelerden etkilenmekle birlikte yıkılmasının güç olduğunu da belirtmemiz gerekir.
“SONSUZA KADAR BU TÜRLÜ GİTMEZ”
“Siyaset bilimi jargonuyla söz etmek gerekirse ABD, global sistemin ‘hegemon’ gücü pozisyonunda bulunuyor. 20’inci yüzyılın başlarında, birinci dünya savaşı daha sonrasında, İngiltere’den devraldığı bu pozisyonunu ikinci dünya savaşı daha sonrasında güzelce pekiştirdi. Soğuk savaş periyodunda iki kutuplu hale gelen dünyanın batı tarafında ABD’nin hegemon durumu devam etti. Karşısında Rusya vardı ve Çin o devirde yeni yeni güçleniyordu. Globalleşmeyle başlayan gelişmeler ve Çin’in giderek güç kazanması dünyadaki istikrarları de değiştirmeye başladı. ABD, hala dünyanın en kuvvetli iktisadı ve dolar da hala dünya parası pozisyonunda bulunuyor. Ne var ki bunun sonsuza kadar bu biçimde gitmesi mümkün değil. Çin, bir süre daha sonra gücünü parasına da alakalarına de yansıtacak.
Geleceğin dünyası tek bir devletin hegemonyasında yürüyen bir dünya olmaktan çıkıp bölgesel hegemon devletlere dayalı hale gelecek, ABD de muhtemelen Kuzey Amerika ve Avrupa’nın hegemonu olarak kalacak.”
yatırım tavsiyesi içermez
Eski Hazine Müsteşarı, Ekonomist Mahfi Eğilmez şahsi blogunda, mevcut ekonomik gidişat sürecinde doları nasıl bir akıbetin beklediğini yazdı.
‘Doların Geleceği’ başlığıyla ‘mahfiegilmez.com’da yayımlanan yazı şöyle:
DOLARIN DÜNYA PARASI OLMASININ TARİHÇESİ
“19’uncu yüzyılın birinci çeyreğinde kâğıt paranın giderek yaygınlaşmasıyla birlikte İngiltere’de altın standardına geçildi. İngiliz Poundu, altına bağlı para olduğu için genel kabul gördü ve giderek dünyadaki en değerli rezerv para haline geldi.
Altın standardı sistemi, ülkelerin, kendi kâğıt paralarını belli bir yükte saf altın olarak tanımlamasıyla ortaya çıkmış bir sistemdir. Kâğıt paranın altına, altının da kâğıt paraya meselesiz çevrilebilmesine konvertibilite deniyordu.
Altın standardında bütün ekonomiler kendi parasını belli bir oranla altına bağladığında, sisteme girmiş bulunan bütün ülkelerin paraları sabit kur üzerinden öteki paralara bağlanmış oluyordu.”
“DOLAR, POUND’UN YERİNİ ALDI”
“Birinci Dünya Savaşı öncesinde çabucak her yerde hükümetler kâğıt para basımını inhisar haline getirdi ve birden fazla bu yetkiyi Merkez Bankası’na verdi. Basılan kâğıt paraların altın karşılığı vardı. Bu karşılığı bulundurmakla, kâğıt parayı getirene o karşılığın altın olarak ödenmesi kelamı verilmiş oluyordu. bu vakitte İngiliz Poundu, altına bağlı birinci para olmanın sağladığı avantajın yanı sıra İngiliz iktisadının dünya ticaretindeki yüklü yeri itibariyle de dünyanın en prestijli parası olmaya devam etti. Birinci Dünya Savaşıyla bir arada merkez bankalarına yönelik altın talebi artınca altın karşılığı sıkıntısı rafa kaldırıldı ve kâğıt para sırf yasal bir zorunluluğa dayalı olarak kullanılır oldu. Savaştan daha sonra karşılık sorunu bir daha oturtulmaya çalışılsa da gerçekleşmedi. İngiltere, Poundun altın karşılığını tutmakta uzun müddet direndiyse de başarılı olamadı. bu vakitte parasını altına bağlı olarak tutmaya devam edebilen sırf ABD olduğu için dolar, poundun yerini aldı ve yavaş yavaş dünya parası pozisyonuna yükseldi.
1944 yılında Bretton Woods’da toplanan ve IMF ile Dünya Bankasının kuruluşuna önderlik eden görüşmede kabul edilen yeni para sistemi daha sonrasında doların altın karşılığı 35 Dolar = 1 Ons altın denkliğiyle açıklanmış ve bu biçimdece dolar altın karşılığı basılmaya devam etmişti. Bütün öteki ekonomiler paraları için dolar karşısında deklare ettikları kur üzerinden dolaylı konvertibiliteye sahip hale gelmişlerdi.
Dünyadaki bütün ülkelerin altın karşılığını terk etmelerine rağmen doların altın karşılığında basılması, dünya çapında kabul edilmesini sağladı. Bu gelişmede ABD iktisadının, dünya ekonomisindeki büyüklüğü, dünya ticaret hacmindeki yeri, global finans sistemindeki kıymeti de tesirli oldu. Dünyada merkez bankaları rezerv olarak altının yanında dolar fiyat oldular. Zira dış dünyayla alış verişte en epey kabul goren araç dolardı. Dolar öylesine kabul gördü ki dünyanın her ülkesinde ülkenin parası kadar hatta kimi vakit ondan bile fazla tercih edilir oldu.”
PETROLÜN DOLARLA FİYATLANDIRILMASI NASIL SAĞLANDI?
“Bu gelişmeye petrol ve altın üzere fazlaca kıymetli iki malın dolarla fiyatlandırılıyor olması da büyük katkı yaptı. Dolar esasen altın karşılığı basıldığı için altının dolarla fiyatlandırılması güç olmadı. Petrolün dolarla fiyatlandırılması ise ABD’nin körfezde İngiltere’den devraldığı hegemonik güç ve bir daha doların altın karşılığı basılıyor olmasıyla sağlandı.
Vietnam Savaşının yarattığı mali ve mali meşakkatlerle bunalan ABD, 1971 yılında doların altın karşılığı olarak basılması prensibini terk edince karşılıksız kâğıt para basan ekonomiler ortasına katılmış oldu. bu biçimdea kadar karşılıksız para basan ekonomiler, paralarını bir manada dolar üzerinden altınla ilişkilendirdikleri için, bu gelişmeden daha sonra dünyadaki bütün kâğıt paralar karşılıksız kalmış oldu.
Madeni para, üzerinde yazılı bedel kadar olmasa bile bir kıymet taşır. Altın karşılığı kalmamış olan kâğıt paranın üzerinde taşıdığı kıymete karşılık gerçek pahası ise sadece kâğıt ve mürekkep kıymetidir. Bu cins paraya ‘fiat para’ deniyor. Fiat, Latince ‘öyle olması gereken’ manasını taşıyan bir sözcük. Kâğıt paraların altın karşılığı basılması ortadan kalkınca kâğıt paranın üstündeki paha, sadece hükümet yahut yasalar o denli söylemiş olduği için var olan bir kıymete dönüştü.
Uzun mühlet tek başına altın karşılığı taşıyan para olarak tedavül etmiş olmasının yarattığı prestijle altın karşılığı kaldırıldıktan daha sonra bile dolar, güya altın karşılığı varmış üzere dünyada kabul görmeye devam etti.
Gelişme yolundaki birden fazla ülkenin kendi parası gereğince kuvvetli olmadığı ve daima kıymet kaybettiği için, konvertibiliteye geçiş daha sonrasında insanların bir kısmı paralarını dolara çevirerek saklar oldular. Buna ‘para ikamesi’ yahut ‘Dolarizasyon’ deniyor. Şayet ulusal para dolara tercih edilmeye başlanmışsa buna da ‘ters para ikamesi’ deniyor.”
DOLARIN TAHTI SARSILIYOR MU?
“Bretton Woods sisteminin çökmesindilk evvel birfazlaca yorumcu doların artık dünya parası olarak kalamayacağını, tahtının sarsılacağını öne sürmüşlerdi. Belçikalı iktisatçı Robert Triffin, 1960 yılında Bretton Woods sisteminin sonunda gelip bir açmaza dayanacağını ileri sürdü. O senelerda altın karşılığı basıldığı için rezerv para pozisyonundaki dolara, ABD ortasından olduğu kadar dış dünyadan da talep vardı. Triffin’e göre cari açık veren ABD, bu açığı kapatmak için dolar basıp dünyaya dağıtmaya devam ettikçe beşerler, ABD hazine kasalarındaki altının bu kadar doların karşılığını vermeye yetmeyeceğini düşünecek ve dolara inanç azalacaktı. Cari açığı kapatmak üzere dolar basmakla dolara inanç sağlamak içinde oluşan çelişki Triffin Çelişkisi (Paradoksu) ismiyle anılır oldu. Triffin’in öngörüsü 1971’de gerçekleşti ve Bretton Woods sistemi çöktü, dolar da öbür paralar üzere karşılıksız kalmış oldu. Ne var ki bu gelişme doların dünya parası olarak devam etmesine pürüz olmadı.
2008 Global Finans Kriziyle birlikte Triffin’in öngördüğü çok dolar basılması gündeme geldi ve ABD Merkez Bankası Fed’in bilanço büyüklüğü bu vakitte on kat arttı. Bu büyük bolluk bollaşan her şeyin pahasının düşmesinde olduğu üzere doların da kıymetini düşürdü ve itimat sarsılmasına uğramasına yol açtı. bu vakitte bir yandan Çin Yuan’ının IMF tarafınca rezerv para olarak kabul edilmesi ve SDR sepetine dâhil edilmesi, bir yandan ülkelerin birbiriyle karşılıklı ticaret bağlarını kendi paralarıyla kurmaya çalışmaları doları devirmese de sallamaya başladı.”
‘RUSYA’ TESİRİ
“Dolara son darbe Rusya’dan geldi. Ukrayna savaşı niçiniyle kendisine ambargo uygulanan Rusya, kendisine cephe alan ülkelere yapacağı doğalgaz satışını dolar ya da euroyla değil rubleyle yapacağını deklare etti. Rusya, bu atılımla savaş niçiniyle kıymeti süratle düşmüş olan rubleye paha kazandırmayı hedefliyor. Birinci ağızda Rusya Merkez Bankası faizi yüzde 10’dan 20’ye çıkararak rubledeki paha düşüşünü frenlemeye yöneldi. Bu adım, Rus vatandaşlarının rubleden dolara dönmesini (dolarizasyon) önlemek için atılmıştı. Akabinde da bu tedbir geldi. Bu durumda Rusya’dan doğal gaz alan ülkeler ellerindeki dolar yahut euroları rubleye çevirecekler. Bu da rubleye olan talebi artırarak rublenin bedel kazanmasını sağlayacak.
Bunlara ek olarak dünyada süratle artan bir kripto para piyasası var. Kripto para piyasasında süreç nazarann paraların toplam kıymeti bugün prestijiyle 2 trilyon doların üzerinde bulunuyor. Her ne kadar bunlar bu evrede para üzere satın almalara aracılık edemese de ileride bu pozisyona geçmeyeceklerini söyleyemeyiz. ötürüsıyla kripto paralardan doların tahtına gelen ve giderek artacak olan darbeyi de göz önünde bulundurmak gerekiyor.”
“ÇİN, DÜNYAYA YAYILAN BİR SİSTEME LİDERLİK EDEBİLİR”
“Öte yandan dolara dayalı bir kadro ödeme sistemlerinin yerine lokal paralara ve bilhassa Çin Yuan’ına dayalı birtakım sistemlere geçiş için çalışmalar yürütülüyor. Çin’in, dünyanın en büyük ticaret hacmine sahip ülkesi pozisyonunda olduğu dikkate alınırsa Asya’dan başlayarak dünyaya yayılan bir siteme liderlik etmesi sürpriz olmaz.
Son olarak ABD’de enflasyonun giderek hızlanması dolara olan inancı sarsacak değerli bir gelişme olarak karşımıza çıkacaktır. Yıllık yüzde 2 amacına karşılık enflasyonun yüzde 8’e gelip dayanmış olması doların kuvvetli pozisyonunu yıpratıcı bir gelişme olarak karşımıza çıkıyor.”
Bunlara karşılık doların tahtını çabucak terk etmesini beklemek hakikat olmaz. Bunun birkaç sebebi var:
(1) bu biçimde bir paranın herkesçe kabul edilmiş bir dünya parası fonksiyonu görmesi alış verişlerde ve bedel ölçümünde değerli bir kolaylık sağlıyor. İki ülkenin karşılıklı kendi paralarıyla ticarete girmesi kur sıkıntısı ve kıymet ölçme sıkıntısı açısından çeşitli problemler yaratabilir. Bir para ünitesinin dünya parası pozisyonuna geçebilmesi için dolar kadar tanınmış ve kabul edilmiş olması gerekiyor. örneğin euro bu pozisyona erişemedi.
(2) Çok sayıda ülkenin merkez bankalarının rezervlerinde önemli fiyatta dolar ve dolara bağlı ABD Hazine kâğıdı bulunuyor. Bu ülkeler içinde Japonya (1,3 trilyon dolar), Çin (1,1 trilyon dolar) ve İngiltere (609 milyon dolar) birinci üç sırada bulunuyor. Bu ülkeler doların başına bir iş gelmesini, en azından rezerv yapıları değişmeden, desteklemezler.
(3) ABD’nin global finans sistemi üstündeki tesiri devam ettiği sürece doların bu darbelerden etkilenmekle birlikte yıkılmasının güç olduğunu da belirtmemiz gerekir.
“SONSUZA KADAR BU TÜRLÜ GİTMEZ”
“Siyaset bilimi jargonuyla söz etmek gerekirse ABD, global sistemin ‘hegemon’ gücü pozisyonunda bulunuyor. 20’inci yüzyılın başlarında, birinci dünya savaşı daha sonrasında, İngiltere’den devraldığı bu pozisyonunu ikinci dünya savaşı daha sonrasında güzelce pekiştirdi. Soğuk savaş periyodunda iki kutuplu hale gelen dünyanın batı tarafında ABD’nin hegemon durumu devam etti. Karşısında Rusya vardı ve Çin o devirde yeni yeni güçleniyordu. Globalleşmeyle başlayan gelişmeler ve Çin’in giderek güç kazanması dünyadaki istikrarları de değiştirmeye başladı. ABD, hala dünyanın en kuvvetli iktisadı ve dolar da hala dünya parası pozisyonunda bulunuyor. Ne var ki bunun sonsuza kadar bu biçimde gitmesi mümkün değil. Çin, bir süre daha sonra gücünü parasına da alakalarına de yansıtacak.
Geleceğin dünyası tek bir devletin hegemonyasında yürüyen bir dünya olmaktan çıkıp bölgesel hegemon devletlere dayalı hale gelecek, ABD de muhtemelen Kuzey Amerika ve Avrupa’nın hegemonu olarak kalacak.”
yatırım tavsiyesi içermez