Getty Images
Merkez Bankası Ocak toplantısında siyaset faizini sabit tuttu. Geçen ay gelen faiz indiriminin akabinde “bir süre bekleneceği” sinyali verilmiş olduğu için bu toplantının pas geçilmesi sürpriz yaratmadı. Lakin sonucun sürpriz yaratmaması para siyasetinin anlaşılır ve öngörülebilir olduğu manasına gelmiyor.
Tersine, bir taraftan rekabetçi kuru savunurken öteki taraftan “Türk lirasını evveladiğini” söyleyen, bir taraftan enflasyonun düşük faizle ineceği savunulurken öteki taraftan resmi siyaset metnine bunu koymaktan ısrarla kaçınan bir merkez bankası var karşımızda.
Hükümet tarafınca uzunca bir müddetdir lisana getirilen “enflasyonu düşürmek için faizlerin inmesi gerektiği görüşü” TCMB Lideri Kavcıoğlu tarafınca da farklı platformlarda teyit edildi.
Fakat Merkez Bankası bu görüşte samimi ise bu biçimde yüzde 36’ya vurmuş ve birinci çeyrekte daha da artması beklenen enflasyonla gayret etmek için Ocak toplantısında da faiz indirmesi gerekmez miydi?
Bu görüşü savunan bir merkez bankasının faiz indirmesi için bundan daha uygun bir ortam olabilir mi? Ve nihayet klâsik görüşten bu biçimdesine kıymetle ayrışan bir telaffuz varken TCMB bu görüşü niye siyaset metnine taşımıyor?
“Faiz indirimleri ile enflasyon düşecektir” demek yerine enflasyonun “baz tesirleri ile” düşmesinin beklendiğini söylemek kendi ortasında bile tutarsız değil mi?
Karşılıksız kalan bu sorular Merkez Bankası’nın ileriye yönelik planlarına ait önemli belirsizlik ve soru işaretleri yaratıyor.
Para siyaseti nasıl işler?
Klâsik iktisat, enflasyon ve siyaset faizi içinde negatif bir münasebet öngörür. Enflasyon yükseldiği vakit merkez bankası siyaset faizini artırır.
Bu durum piyasa faizlerini yükseltir. Artan faiz bir yandan yerli parayı kıymetlendirerek ithal girdi meblağlarını düşürürken başka taraftan talebi yavaşlatır. Talep zayıfladığı vakit fiyatlama davranışlarında aşağı istikametli baskı oluşur. bu türlü enflasyon inişe geçer.
Kredibilitesi olan bir merkez bankası birçok vakit daha faizi artırmadan bile yanlışsız irtibatla bu dezenflasyonist süreci devreye sokar.
Piyasa faizleri merkez bankasının faiz artıracağı beklentisi ile yükselmeye başlar. Tıpkı şu anda ABD merkez bankası Fed’in faiz artıracağı beklentisi ile ABD piyasa faizlerinin yükselmekte olması üzere. Bu durumda dilek edilen düzeltme evvelde geleceği için merkez bankası taban faiz artışları ile enflasyonist baskıları bertaraf edebilir.
Fed yetkililerinin şu anda tüm yüklerini koyarak faiz artışı bildirisi vermelerinin arkasında bu motivasyonun yattığını düşünüyorum.
Piyasalar Fed’in enflasyonu düşüreceği konusunda ikna olurlarsa enflasyon beklentileri düşüşe geçecektir. Bu durumda ise şu anda kelamı edilen 5-6 faiz artışına gerek kalmadan enflasyon denetim altına alınabilir.
Bu inancı oluşturmak için muhtemelen Mart ayında faiz artışları başlayacak, kademeli faiz artışları ile inanç tesis edilmeye çalışılacaktır.
niye kademeli?
Enflasyona karşı faiz silahını çıkaran merkez bankası tüm kurşunlarını bir anda boşaltmayıp kademeli hareket eder.
Bunun niçini, bir anda yüklü faiz artışlarına giderek ekonomiyi boğmak istememesidir.
İkinci olarak ağır ancak kararlı adımlarla kredibilite sağlayıp bağlantı yolu ile “düşmanı korkutmak” ister.
Üçüncü sebep ise süratli faiz artışına gidilmesi durumunda para siyasetinin gecikmeli tesirleri ile iktisadın denetim haricinde yavaşlaması ve bunun kararında enflasyonun gayenin altına düşmesidir.
Türkiye’deki durum
Bizim durumumuzda ise bu çeşit bir bekleyişin niçinini anlayabilmek güç.
Zira şayet enflasyonu düşürebilmek emeli ile kullanılacak silah faiz indirimleri ise olağan koşullarda faiz indirimlerinin büyümeyi boğması değil aksine desteklemesi beklenir.
Ek olarak enflasyonun maksadın neredeyse 10 katına yaklaştığı bir ortamda “faizleri epey düşürürsek enflasyon da fazlaca süratli iner ve gayenin altına düşer” diye telaş duyulacak bir durum da yok.
Merkez Bankası niye bekliyor?
İşte bu sebeplerden ötürü Merkez Bankası’nın niye bir bekleme sürecine girdiğini anlamak güç.
Merkez Bankası’nın bekleyişe geçmesinin bir niçini bu süreç içerisinde faiz indirimlerinin kur üzerinde yarattığı baskıları gözlemlemek ve o baskıyı faiz dışı enstrümanlarla bertaraf edip edemeyeceğini kıymetlendirmek olabilir.
Hakikaten siyaset metnine yeni koyulan “TCMB’nin tüm siyaset araçlarında Türk Lirası’nı evvelayen geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülmektedir” sözü bu anlayışı destekliyor.
Kur Muhafazalı Mevduat aracında da gördüğümüz üzere sorunun altında yatan temel sebep olan enflasyon problemini çözmeden TL’den kaçışı bu çeşit enstrümanlarla engelleyebilmek hem sürdürülebilir değil tıpkı vakitte önemli enflasyonist riskler taşıyor.
Ek olarak, TL’yi koruyacak bir çerçevenin Yeni Ekonomik Model’de öngörülen rekabetçi kur kanalı ile enflasyonu düşürme anlayışı ile nasıl bir tutarlılık sağladığını anlamak da güç.
Bu çeşit “geniş kapsamlı” siyaset çerçevesi arayışları yerine para siyasetinin “dar odaklı” fiyat istikrarı gayesine odaklanması, onu da klasik faiz aracını kullanarak gerçekleştirmesi hem TL’yi evvelandirecek tıpkı vakitte enflasyonu düşürecek klâsik bir formül olacaktır.
TCMB’nin bekleyişe geçmesinin altında yatan bir öteki sebep, uygulanan “heteredoks” görüşün etkinliğinden emin olunamaması ve bir süre bekleyerek bu denenmemiş görüşün tesirlerinin incelenmek istemesi olabilir.
Siyaset metninde heteredoks görüşün direkt söylem edilmemesi bunun bir yansıması olabilir.
Sahiden de Eylül daha sonrası periyotta yapılan faiz indirimlerinin, TCMB’nin argümanının tersine enflasyonu daha da körüklediğini, bunun kararında, ve ortodoks görüşe paralel olarak, piyasa faizlerinin azalmayıp tersine artışa geçtiğini görüyoruz.
Bu durumda piyasa beklentileri paralelinde artması beklenen enflasyona cevaben Merkez Bankası’nın birinci çeyrek sonunda Ortodoks görüşe geri dönmesi ve enflasyonu düşürmek gayesi ile yüklü bir faiz artışına gitmesi kelam konusu olabilir.
Yabancı kurumların iddialarında yer alan faiz artışlarını bu mantık ile izah etmek mümkün.
yatırım tavsiyesi içermez
Merkez Bankası Ocak toplantısında siyaset faizini sabit tuttu. Geçen ay gelen faiz indiriminin akabinde “bir süre bekleneceği” sinyali verilmiş olduğu için bu toplantının pas geçilmesi sürpriz yaratmadı. Lakin sonucun sürpriz yaratmaması para siyasetinin anlaşılır ve öngörülebilir olduğu manasına gelmiyor.
Tersine, bir taraftan rekabetçi kuru savunurken öteki taraftan “Türk lirasını evveladiğini” söyleyen, bir taraftan enflasyonun düşük faizle ineceği savunulurken öteki taraftan resmi siyaset metnine bunu koymaktan ısrarla kaçınan bir merkez bankası var karşımızda.
Hükümet tarafınca uzunca bir müddetdir lisana getirilen “enflasyonu düşürmek için faizlerin inmesi gerektiği görüşü” TCMB Lideri Kavcıoğlu tarafınca da farklı platformlarda teyit edildi.
Fakat Merkez Bankası bu görüşte samimi ise bu biçimde yüzde 36’ya vurmuş ve birinci çeyrekte daha da artması beklenen enflasyonla gayret etmek için Ocak toplantısında da faiz indirmesi gerekmez miydi?
Bu görüşü savunan bir merkez bankasının faiz indirmesi için bundan daha uygun bir ortam olabilir mi? Ve nihayet klâsik görüşten bu biçimdesine kıymetle ayrışan bir telaffuz varken TCMB bu görüşü niye siyaset metnine taşımıyor?
“Faiz indirimleri ile enflasyon düşecektir” demek yerine enflasyonun “baz tesirleri ile” düşmesinin beklendiğini söylemek kendi ortasında bile tutarsız değil mi?
Karşılıksız kalan bu sorular Merkez Bankası’nın ileriye yönelik planlarına ait önemli belirsizlik ve soru işaretleri yaratıyor.
Para siyaseti nasıl işler?
Klâsik iktisat, enflasyon ve siyaset faizi içinde negatif bir münasebet öngörür. Enflasyon yükseldiği vakit merkez bankası siyaset faizini artırır.
Bu durum piyasa faizlerini yükseltir. Artan faiz bir yandan yerli parayı kıymetlendirerek ithal girdi meblağlarını düşürürken başka taraftan talebi yavaşlatır. Talep zayıfladığı vakit fiyatlama davranışlarında aşağı istikametli baskı oluşur. bu türlü enflasyon inişe geçer.
Kredibilitesi olan bir merkez bankası birçok vakit daha faizi artırmadan bile yanlışsız irtibatla bu dezenflasyonist süreci devreye sokar.
Piyasa faizleri merkez bankasının faiz artıracağı beklentisi ile yükselmeye başlar. Tıpkı şu anda ABD merkez bankası Fed’in faiz artıracağı beklentisi ile ABD piyasa faizlerinin yükselmekte olması üzere. Bu durumda dilek edilen düzeltme evvelde geleceği için merkez bankası taban faiz artışları ile enflasyonist baskıları bertaraf edebilir.
Fed yetkililerinin şu anda tüm yüklerini koyarak faiz artışı bildirisi vermelerinin arkasında bu motivasyonun yattığını düşünüyorum.
Piyasalar Fed’in enflasyonu düşüreceği konusunda ikna olurlarsa enflasyon beklentileri düşüşe geçecektir. Bu durumda ise şu anda kelamı edilen 5-6 faiz artışına gerek kalmadan enflasyon denetim altına alınabilir.
Bu inancı oluşturmak için muhtemelen Mart ayında faiz artışları başlayacak, kademeli faiz artışları ile inanç tesis edilmeye çalışılacaktır.
niye kademeli?
Enflasyona karşı faiz silahını çıkaran merkez bankası tüm kurşunlarını bir anda boşaltmayıp kademeli hareket eder.
Bunun niçini, bir anda yüklü faiz artışlarına giderek ekonomiyi boğmak istememesidir.
İkinci olarak ağır ancak kararlı adımlarla kredibilite sağlayıp bağlantı yolu ile “düşmanı korkutmak” ister.
Üçüncü sebep ise süratli faiz artışına gidilmesi durumunda para siyasetinin gecikmeli tesirleri ile iktisadın denetim haricinde yavaşlaması ve bunun kararında enflasyonun gayenin altına düşmesidir.
Türkiye’deki durum
Bizim durumumuzda ise bu çeşit bir bekleyişin niçinini anlayabilmek güç.
Zira şayet enflasyonu düşürebilmek emeli ile kullanılacak silah faiz indirimleri ise olağan koşullarda faiz indirimlerinin büyümeyi boğması değil aksine desteklemesi beklenir.
Ek olarak enflasyonun maksadın neredeyse 10 katına yaklaştığı bir ortamda “faizleri epey düşürürsek enflasyon da fazlaca süratli iner ve gayenin altına düşer” diye telaş duyulacak bir durum da yok.
Merkez Bankası niye bekliyor?
İşte bu sebeplerden ötürü Merkez Bankası’nın niye bir bekleme sürecine girdiğini anlamak güç.
Merkez Bankası’nın bekleyişe geçmesinin bir niçini bu süreç içerisinde faiz indirimlerinin kur üzerinde yarattığı baskıları gözlemlemek ve o baskıyı faiz dışı enstrümanlarla bertaraf edip edemeyeceğini kıymetlendirmek olabilir.
Hakikaten siyaset metnine yeni koyulan “TCMB’nin tüm siyaset araçlarında Türk Lirası’nı evvelayen geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme süreci yürütülmektedir” sözü bu anlayışı destekliyor.
Kur Muhafazalı Mevduat aracında da gördüğümüz üzere sorunun altında yatan temel sebep olan enflasyon problemini çözmeden TL’den kaçışı bu çeşit enstrümanlarla engelleyebilmek hem sürdürülebilir değil tıpkı vakitte önemli enflasyonist riskler taşıyor.
Ek olarak, TL’yi koruyacak bir çerçevenin Yeni Ekonomik Model’de öngörülen rekabetçi kur kanalı ile enflasyonu düşürme anlayışı ile nasıl bir tutarlılık sağladığını anlamak da güç.
Bu çeşit “geniş kapsamlı” siyaset çerçevesi arayışları yerine para siyasetinin “dar odaklı” fiyat istikrarı gayesine odaklanması, onu da klasik faiz aracını kullanarak gerçekleştirmesi hem TL’yi evvelandirecek tıpkı vakitte enflasyonu düşürecek klâsik bir formül olacaktır.
TCMB’nin bekleyişe geçmesinin altında yatan bir öteki sebep, uygulanan “heteredoks” görüşün etkinliğinden emin olunamaması ve bir süre bekleyerek bu denenmemiş görüşün tesirlerinin incelenmek istemesi olabilir.
Siyaset metninde heteredoks görüşün direkt söylem edilmemesi bunun bir yansıması olabilir.
Sahiden de Eylül daha sonrası periyotta yapılan faiz indirimlerinin, TCMB’nin argümanının tersine enflasyonu daha da körüklediğini, bunun kararında, ve ortodoks görüşe paralel olarak, piyasa faizlerinin azalmayıp tersine artışa geçtiğini görüyoruz.
Bu durumda piyasa beklentileri paralelinde artması beklenen enflasyona cevaben Merkez Bankası’nın birinci çeyrek sonunda Ortodoks görüşe geri dönmesi ve enflasyonu düşürmek gayesi ile yüklü bir faiz artışına gitmesi kelam konusu olabilir.
Yabancı kurumların iddialarında yer alan faiz artışlarını bu mantık ile izah etmek mümkün.
yatırım tavsiyesi içermez