Bakan Nebati’nin ‘Artık heterodoks siyasetler var’ kelamları ne manaya geliyor?

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, MÜSİAD Genişletilmiş Liderler Toplantısı’nda konuştu. “Biz Ortodoks siyasetleri bir tarafa koyduk. Artık heterodoks siyasetler var” diyen Nebati, “Birilerinin bize söylemiş olduği ve öğrettiği şeyin dışına çıkıyoruz, bu yolda yürümeye devam edeceğiz” sözlerini kullandı.

Bakan Nebati, “Döviz kurları istikrara kavuştu, artık bir gündem hususumuz değil” tezinde da bulunurken, enflasyonun yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın sorunu olduğunu savundu.

Modelin düşük cari açıktan cari fazlaya hakikat devam edeceğini belirten Nebati, “Bu yıl tarihi rekorların kırıldığı, yeni ekonomik modelin büsbütün uygulanabilir olduğu, daha istikrarlı, Türkiye’nin kazanımlarının en yüksek olduğu senelerdan biri olacak. Bu devir her insanın kazandığı, ülke paylaşımlarının en müreffeh toplum düzeyinde olacak biçimde gerçekleştirildiği ve önünü bakılırsan, hesabını kitabını yapabilen bir devir olacak, rahat olun” dedi.

‘ORTODOKS’ VE ‘HETERODOKS’ İKTİSAT SİYASETLERİ: NE MANAYA GELİYOR?

Yunanca orthos (doğru) ve doxa (inanç, öğreti) sözcüklerinden oluşan ‘ortodoks’, ‘doğru inanç’ manasına geliyor. İktisat alanında geleneklere, genel kabul görmüş görüşlere bağlı olan uygulamalara deniyor. Genel kabul görmüş uygulamalardan oluşan iktisat siyasetine da Ortodoks iktisat siyaseti ismi veriliyor.

Yunanca heteros (farklı) ve doxa sözcüklerinden türetilen ‘heterodoks’ ise ‘farklı inanç’ demek. İktisat alanında klâsik görüşlerin ve yaklaşımların haricindeki uygulamaları isimlendirmek için kullanılıyor.

MAHFİ EĞİLMEZ, YAZISINDA ANLATMIŞTI

Ekonomist Mahfi Eğilmez, kendi ismini taşıyan internet sitesinde 2013 yılında bu mevzuyla ilgili bir kıymetlendirme yayınlamıştı.


Eğilmez, Heterodoks iktisat siyasetleriyle ilgili şunları söylüyordu:

“Heterodoks iktisat siyaseti üzerinde biraz durmakta fayda var. Ekseriyetle gelirler siyaseti (incomes policy) isminden dolayı vergi siyasetiyle karıştırılır. halbuki buradaki gelirler siyasetinden kastedilen şey gelirlerin dondurulmasıdır. İktisattaki enflasyonist baskıları önlemek maksadıyla fiyatlar belli bir süre için ya da müddet verilmeksizin dondurulur. Buradan güdülen maksat gelir – fiyat çekişmesini kırmak ve enflasyonu kontrol altına almaktır. Bu uygulamaya birçok sefer fiyatların, faizlerin, kiraların dondurulması da eşlik eder. bu biçimdece toplumda belli bir süre hiç bir fiyat ve fiyat artmadığında enflasyonist baskının kırılacağı düşünülür.”

‘GÜNEY AMERİKA ÜLKELERİNDE UYGULANDI, MUVAFFAKİYETE ULAŞAMADI’

“Heterodoks iktisat siyaseti dünyada en çok başta Brezilya ve Arjantin olmak üzere Güney Amerika ülkelerinde uygulanmış ve muvaffakiyete ulaşamamıştır. Kısa periyodik muvaffakiyetler kelam konusu olsa da işin temeline inilerek getirilecek tahlillerin yerini bu uygulamalar alamamıştır. Bunun temel sebebi müddet uzadıkça karaborsanın, el altından yapılan ödemelerin ortaya çıkmasıdır. Bu uygulamalar devir dönem geçmişte Türkiye’de de uygulanmış lakin süreksiz bir kadro düzeltmeler haricinde kalıcı sonuçlar verememiştir.”

YENİ MODELİN BİLİMSEL DESTEĞİ YOK

Yeni iktisat modelinde cari istikrarın sağlanmasıyla enflasyonun düşeceğine inanılıyor. Ayrıyeten değersizleşen TL’nin ihracatı destekleyeceği, düşük faiz ortamının da yatırımları üst taşıyarak istihdamı artıracağı savunuluyor.

Fakat ekonomistler kelam konusu modele ‘bilimsel dayanak’ bulmakta zorlanıyor.

Hakikaten Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) faiz indirimi serisine başladığı eylül ayında 8,30 düzeylerinde bulunan dolar/TL kuru, aralık ayına gelindiğinde 18’i aştı. Türk lirasındaki tarihi kıymet kaybını durdurmak için ‘kur muhafazalı TL mevduat desteği’ devreye sokulsa da, 20 Aralık gecesi 11 liraya gerileyen dolar kısa müddette bir daha 12-13 lira bandına döndü.

yatırım tavsiyesi içermez
 
Üst