Geç liraya kap faizi

İktisat idaresinde alınan yanlışlı kararlar ve piyasa gerçeklerine ters uygulamalar niçiniyle TL’deki erime yılbaşından bu yana yüzde 18’i aştı. Eritilen rezervlerin lirayı daha da kırılgan hale getirmesi ise dövize talebi artırdı.

Kurda rekor üstüne rekor kırılırken Merkez Bankası’nın, mevduat sahiplerinin TL’ye dönüşünü teşvik etmek için ‘TL’ye geçişlerde bankaların mecburî karşılık faizinde artış’ modelini bir daha ısıttığı açıklandı.

‘ZİHNİ HUDUT PROJELERİ YERİNE İŞLERİNİ YAPSALAR TL DAHA PRESTİJLİ OLUR’


AB’nin banka idarelerine, müşterilerin liraya geçişini teşvik edecek çalışmalar yapmaları istikametinde iletiler verdiği tabir edildi.

Ekonomistlerden ise ‘arka kapı’ eleştirisi geldi. Uğur Gürses “İşini yapmayan etrafında dolaşır. Zihni Hudut projelerinden başlarını kaldırıp işlerini yapsalar TL daha prestijli olacak” dedi.

Hakan Kara da “Enflasyon ve kur meçhullüğü devam ettikçe bu tıp önlemlerin tesiri sonlu olur” değerlendirmesinde bulundu.


DÖVİZ HESAPLARINA ART KAPI FORMÜLÜ

Eriyen TL karşısında Merkez’in aldığı tedbirler son 2 yıldır artarken, kayıp durmuyor. Kur TL karşısında rekorlara devam ederken en son alınan mecburî karşılık sonucuyla yatırımcıların art kapıdan yüksek faizle döviz mevduatlarından TL’ye dönmesi hedefleniyor. Merkez’in bankalara vereceği mecburî karşılık faizinde artışa gitmesi bir daha gündeme gelirken, ekonomistler yan yollara saparak faiz artırmanın döviz hesaplarını çözmeye kâfi olmayacağını vurguluyor.


Türkiye iktisadında alınan yanlış kararlar ve siyasi telaffuzlar TL’ye her geçen gün daha fazla ziyan veriyor. Bilhassa geçen yılın sonuna kadar atılan adımlar ve harcanan Merkez Bankası rezervleri kur karşısında TL’yi daha fazla savunmasız hale getirirken, rekor üzerine rekorun yazılmasına niye oldu. Daha fazla değersizleşen TL karşısında mevduat sahipleri istikametini dolar ve euro tarafına çevirirken yabancı mevduat hesaplarında da rekor üstüne rekor kırıldı.

Alınan tüm tedbirlerle erimenin yalnızca suratı yavaşlarken artış durmadı. Geçen yıl başlayan kur kriziyle bir arada bir dizi tedbir alınmıştı. Bunlardan biri de mecburî karşılıklardı. Döviz tevdiat hesaplarından Türk lirası mevduatlara geçiş oranında daha fazla faiz ödemesi de gündeme gelenler içindeydı. Hatta o süreçte dövize geçişi önlemek için alınan kararlardan biri de kambiyo vergisi olmuştu. Yatırımcının TL karşısında euro, dolar ve altını artık yüzde 1 daha değerliye alıyordu. TL’ye dönüş için yapılan bu modelde de döviz yahut altın satışında ise vergi alınmadı. Bir dizi tedbirin yanında Şubat 2021’de de mecburî karşılıklarda yine değişikliğe gidildi.


Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası o periyotta zarurî karşılıklarda her vadede 200 baz puan artış yapmıştı. Şubat ayında Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, yurtdışı banka mevduatları ve iştirak fonları hariç 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonları için zarurî karşılık oranı yüzde 3 olurken, 1 yıla kadar vadeliler için yüzde 4, vadesi 6 aya kadar olanlar için yüzde 6 oldu.

Artık de mevduat sahiplerinin tekrar dövizden TL’ye dönmesi için zarurî karşılıklarla yeni bir adım atıldığı BloombergHT tarafınca paylaşıldı. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu’nun evvelki gün TBB toplantısında da bunun bildirisi verilmişti. Kavcıoğlu görüşmede TL’nin prestijini artırma konusunda bankalarla istişare ederek mecburî karşılık düzenlemelerinde değişiklikler yapabileceği sinyalini verdi.


Bloomberg HT’ye konuşan üç üst seviye kaynağın verdiği bilgiye bakılırsa, görüşmede TCMB, mevduatlarda dövizden Türk lirasına geçişi teşvik etmek için bankalara mecburî karşılıklar konusunda buna dayanak verecek düzenlemelerin yapılabileceğini belirtti. Buna bakılırsa banka bazında müşterilerin tuttukları döviz tevdiat hesaplarından Türk lirası mevduatlara geçiş oranında kademeli olarak mecburî karşılıklara daha fazla faiz ödenmesi bedellendiriliyor.

TCMB’nin bu mevzuda bankacılara Türk lirası cinsinden yeni, cazip enstrümanlar geliştirilmesi için çalışma yapılması istikametinde bildiriler verdiği söz edildi.

‘ZİHNİ HUDUT PROJELERİNDEN BAŞLARI KALDIRIN ARTIK’

Ekonomist Uğur Gürses görüşme ve zarurî karşılıkla ilgili şu ayrıntısı paylaştı: İşini yapmayan etrafında dolaşır. ‘TL’nin prestijini artırma konusunda bankalarla istişare ederek zarurî karşılık düzenlemelerinde değişiklikler yapabiliriz’ denmiş.

TL mevduatı döviz mevduatından fazla olan bankalara primli ZK faizi ödeme planı mı? ‘TL faizini gevşek tutayım/gevşeteyim, işimi olmayacak formüllerle bankalara havale edeyim, onlara TL mevduata yüklensinler diye “havuç” vereyim.’ Zihni Hudut projelerinden başlarını kaldırıp işlerini yapsalar TL daha prestijli olacak.

Müşterilerin tuttukları döviz tevdiat hesaplarından Türk lirası mevduatlara geçiş oranında kademeli olarak zarurî karşılıklara daha fazla faiz ödenmesi bedellendiriliyor. Ne yapacak bankalar? Odunla mı ikna edecekler müşterilerini?”

YABANCI MECBURÎ DEĞİL HÜR MEVDUAT TUTUYOR

Yapılan atılımları kıymetlendiren ekonomistler “Merkez Bankası’nın swaptan ve banka mevduatlarından aldığı zarurî karşılıklar üzere yükümlülüklerini borç değil de rezerv üzere gösterirsek anca tarihin en düşük rezervi 2001 krizinde görünür” yorumunu yaptı.

Ayrıyeten toplumsal medya üzerinden yapılan paylaşımlarda analistler şunları da paylaştı: “Zorunlu karşılık demişken, FED’den küçük ayrıntı; 2008 daha sonrası QE’ler ile bankalara geçen taze para, FED’deki banka rezervlerini 4 trilyon dolara yükseltti. Ama bu meblağlar zarurî bir karşılık değil; “serbest mevduat”.

250 milyar doların üstünü tırpanlayarak yakınlaştıralım: O ufak ayrıntı, FED’in 2020 Mart’ında pandemi dayanağı olarak sıfırladığı mecburî karşılıklar! 2008’e kadar ‘düşük rezerv politikası’ güden FED’de zarurî olarak para tutan finansal kurumlar, artık yalnızca özgür mevduat tutuyorlar.”

DÖVİZ HESAPLARI OCAKTA TEPE YAPTI

TCMB bilgilerine nazaran gerçek ve hükmî şahısların döviz mevduatları Ocak ayında 235,9 milyar dolarla tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine çıkmış, Mart ayında gözlenen süratli çözülmenin akabinde Haziran ayı itibariyle bir daha 228 milyar dolar düzeyine yükselmişti.

Toplam mevduatlar ortasında döviz mevduatlarının hissesine bakıldığında ise 11 Haziran haftası itibariyle bu oranın yüzde 54 olarak kaydedildiği görüldü.

‘YAN YOLLAR DÖVİZ HESAPLARINI ÇÖZEMEYECEKTİR’

Ekonomist Baki Demirel şu ayrıntıları paylaştı: “Öncelikle bankalar kredi vererek mevduat yaratır ve daha sonra 14 gün ortasında zarurî karşılık temin ederler. Kredi faizleri ise mevduat faizine mark up eklenerek oluşur. Bankalar Merkez Bankasına son ödünç veren olmaz ise çok likidite muhtaçlığı duyarlarsa mevduat faizini yükseltirler. Döviz Tevdiat Hesaplarının (DTH) yüzde 54 düzeyine çıkması ise aslında TCMB kredibilitesini yansıtmaktadır.

Bu kredibilite kaybı bir anda düzelmez. Enflasyon artış eğilimini sürdürürken ve global enflasyon da bu istikamette eğilim gösterirken, ayrıyeten turizm ihracat üzere döviz kazandırıcı süreçler için kuvvetli beklentiler çabucak hemen oluşmamışken yan yollara saparak faiz artırmak DTH çözülmesi için kâfi olmayacaktır. DTH’ları çözmek için son olarak MB evvelar kur krizi yaratmayacak halde faiz artışı yapmalıdır kanaatindeyim.”

‘BELİRSİZLİK TESİRLERİ SINIRLAYACAK’

Dövizden TL’ye geçiş için yapılan atılımları pahalandıran ekonomist Hakan Kara “Dövizden TL’ye geçişi teşvik etmek için mecburî karşılıklara ödenen faizleri kullanmak ince ayar gerektiren durumlarda faydalı olabilir. Ancak enflasyon ve kur meçhullüğü devam ettikçe bu cins önlemlerin tesiri sonlu olacaktır.

İnanç veren bir para siyaseti ile bunu destekleyecek bir makroekonomik program ve kurumsal çerçeve olmadan dolarizasyonu düşürmek mümkün olmaz. Son kırk yıllık datalara baktığımızda bu durum net olarak görülüyor. Enflasyonla samimi çaba edilmeyen periyotlarda vatandaş satın alma gücünü korumak için genelde dövizi tercih ediyor” dedi.

ÇİN SWAPI REZERVLERE GİRDİ

Merkez Bankası bilgilerine bakılırsa, bundan evvelki hafta 51 milyar 713 milyon dolar olan rezervler, 18 Haziran ile sona eren haftada 56 milyar 25 milyon dolara geldi. Çin ile artırılan swap ölçüsü rezervlere yansıdı, net rezerv 7,5 ayın tepesine çıktı.

Çin Merkez Bankası ile artırılan swap sınırı muahedesinin Merkez Bankası’nın kasasına girmesiyle haftalık datalarda net milletlerarası rezervler 3,5 milyar dolar arttı ve 6 Kasım 2020’den daha sonraki en yüksek düzey 18,5 milyar dolara yükseldi.

Merkez Bankası milletlerarası net rezervleri 18 Haziran 2021 prestijiyle, bundan evvelki haftaya bakılırsa 3 milyar 534 milyon dolar artış ile 18 milyar 457 milyon dolar oldu. 15 Haziran’da Merkez Bankası kasasına giren Çin ile artırılan swap çizgisi mutabakatının tesiri haftalık 3.5 milyar dolarlık artışta tesirli oldu.

bu biçimdece Merkez Bankası net milletlerarası rezervleri 6 Kasım 2020 haftasındaki 19 milyar 568 milyon doların akabinde birinci defa bu düzeylere çıkmış oldu.

KUR VARSAYIMLARI ÜST TARAFLI

UBS, para siyaseti patikasındaki belirsizliklerin daha fazla bedel kaybına niye olabileceğini belirterek yıl sonu dolar/TL varsayımını 9.00’dan 9.30’a çıkardı. Finans devi son olarak geçen nisan ayında 2021 yılı sonuna ait dolar/TL kestirimini 8.60’tan 9’a yükseltmişti.

UBS Analisti Tilmann Kolb’un hazırladığı araştırma raporunda 2021’in üçüncü çeyreğinin sonunda dolar/TL varsayımını 8.80’den 9.00’a çıkarırken 2020’nin ikinci çeyreği için kestirimini 9.40’tan 9.70’e çıkardı.

Fed’in giderek şahinleşen tavrının, cari açığın ve devam eden salgın risklerinin de Türk lirası için görümü kötüleştirdiğini belirten banka, siyaset imalindeki temel gelişmelerin TL’yi destekleyebileceğini de belirtti.

YABANCININ ÇIKIŞI SÜRÜYOR

Yurt haricinde yerleşik bireylerin 18 Haziran itibariyle portföyünde bulunan pay senedi stok ölçüsü 21,1 milyar dolar oldu. Piyasa fiyatı ve kur hareketlerinden arındırılmış olarak hesaplandığında pay senedi pahası farkı -3,2 milyon dolar oldu.

Merkez Bankası’nın haftalık bülteninde yer alan bilgilere nazaran,hisse senedi stok ölçüsü bundan evvelki hafta 22,0 milyar dolar düzeyinde bulunuyordu.
 
Üst