Rusya-Ukrayna içinde her geçen gün derinleşen savaş, emtia ve besin piyasalarında fırtınalar yaratıyor. Dünya piyasalarında doğalgazdan akaryakıta, buğdaydan şekere artış rekorları kırılırken birfazlaca eserde dışa bağımlı olan Türkiye’de de yalnızca fiyat artışı değil yokluk korkusu başladı. AKP iktidarı ise giderek artan besin ve güç krizine karşı çabucak hemen ayrıntılı bir açıklama yapmadı.
“DOMİNO ETKİSİ”
Dünya piyasalarında bin metreküp doğalgazın fiyatı 2 bin doları, brent petrolun varili 125 doları geçti. Buğdayın tonu 450 doları aşarak mart 2008’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Mısır fiyatı Eylül 2012’den itibaren en yüksek düzeye çıkarak 305 dolar/ton oldu. Soya fasulyesi haftalık bazda yüzde 4.6, şeker de yüzde 10.1 artış kaydetti.
Biroldukca emtiada bağımlı olduğu Rusya ve Ukrayna savaşının Türkiye’yi bütün dünyadan daha fazla etkileyeceğini söyleyen Türkiye Besin Sanayi Patronları Sendikası Lideri Necdet Buzbaş, alternatif pazarlara yönelmenin mümkün olamayacağını da belirtti. Alternatif pazarlardan olan Arjantin’in biroldukca firmaya fiyat vermediğini belirten Buzbaş, “Çünkü fiyatlar daima değişiyor ve ülkeler kendi stoklarını da denetim altında tutmak istiyorlar. Ukrayna’dan en az iki yıl hiç bir şey beklemiyoruz. Rusya’da ise yaptırımlar hangi evreye gidecek aşikâr değil. Konu fiyattan çıkıp bulunabilirliğe geliyor, hayli para verseniz de alamayabilirsiniz biroldukça ürünü” dedi.
Türkiye’nin şeffaf bir biçimde besin stoklarını güncellemesi ve kamuoyuyla paylaşarak yurtaşları rahatlatması gerektiğini söyleyen Buzbaş, şu biçimde konuştu:
“- Un ihracatında bir numaraydık ancak buğday arzımız kahra düştü. Demek ki cari açığımız artacak, ticaret istikrarı şaşacak.
– Ayçiçek yağı tüketimin haricinde çıktılarıyla da yem endüstrisinde kıymetli bir girdi unsuruydu. O gelmezse yem sanayi de dara düşecek ve et, tavuk, yumurta, süt, peynir üzere hayati besinler etkilenecek.
– Yani krize acil tedbir alınmazsa domino tesiri üzere birfazlaca besin unsurunu ve birbirinden bağımsız üzere görünen biroldukça bölümü etkileyecek.
DOĞALGAZDA STOK YETERSİZ
Savaşın güç faturası da Türkiye’yi zorlayacak. Doğalgazda İran ve Azerbaycanla biten kontratlar niçiniyle spot piyasaya bağımlı olan Türkiye’de fatura giderek artıyor. Stoklar konusunda ise BOTAŞ Genel Müdürü’nün 4.5 milyar metreküp doğalgaz olduğu savı piyasayı inandırmıyor. Türkiye’nin yanlış güç siyasetleri sebebiyle dışa bağımlığını aşamadığını söyleyen güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir, tüketimin ise daima olarak arttığını söylemiş oldu. Giderek daha fazla spot piyasaya bağımlı olan Türkiye’nin artan fiyatlar niçiniyle yüksek ödemelere mahkûm olacağını anlatan Pamir, “2020’de bin metreküpü 100 dolar olan doğalgaz, şu an 2 bin dolarları buldu. 2020 sayılarına göre Türkiye’nin ithalatının yüzde 17’si bu spot piyasaya bağlı. Şu anda da biroldukca ithalat sınırımızda kontrat müddetleri bitti ve mesela Türkakım çizgisinde meblağların yüzde 70’e yakını spot piyasalara bağlı” dedi.
Pamir, BOTAŞ Genel Müdürü’nün “4,5 milyar metreküp stoğumuz var” açıklamasını da kıymetlendirerek, “Depoların toplam hacmi 4.2 milyar metreküp aslına bakarsanız. Nasıl 4.5 milyar metreküp sığdırdılar sanki? Stoklar karartılsa da biz 1.2 milyar metreküp olduğunu biliyoruz. Bu da Türkiye için pek yetersizdir” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez
“DOMİNO ETKİSİ”
Dünya piyasalarında bin metreküp doğalgazın fiyatı 2 bin doları, brent petrolun varili 125 doları geçti. Buğdayın tonu 450 doları aşarak mart 2008’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü. Mısır fiyatı Eylül 2012’den itibaren en yüksek düzeye çıkarak 305 dolar/ton oldu. Soya fasulyesi haftalık bazda yüzde 4.6, şeker de yüzde 10.1 artış kaydetti.
Biroldukca emtiada bağımlı olduğu Rusya ve Ukrayna savaşının Türkiye’yi bütün dünyadan daha fazla etkileyeceğini söyleyen Türkiye Besin Sanayi Patronları Sendikası Lideri Necdet Buzbaş, alternatif pazarlara yönelmenin mümkün olamayacağını da belirtti. Alternatif pazarlardan olan Arjantin’in biroldukca firmaya fiyat vermediğini belirten Buzbaş, “Çünkü fiyatlar daima değişiyor ve ülkeler kendi stoklarını da denetim altında tutmak istiyorlar. Ukrayna’dan en az iki yıl hiç bir şey beklemiyoruz. Rusya’da ise yaptırımlar hangi evreye gidecek aşikâr değil. Konu fiyattan çıkıp bulunabilirliğe geliyor, hayli para verseniz de alamayabilirsiniz biroldukça ürünü” dedi.
Türkiye’nin şeffaf bir biçimde besin stoklarını güncellemesi ve kamuoyuyla paylaşarak yurtaşları rahatlatması gerektiğini söyleyen Buzbaş, şu biçimde konuştu:
“- Un ihracatında bir numaraydık ancak buğday arzımız kahra düştü. Demek ki cari açığımız artacak, ticaret istikrarı şaşacak.
– Ayçiçek yağı tüketimin haricinde çıktılarıyla da yem endüstrisinde kıymetli bir girdi unsuruydu. O gelmezse yem sanayi de dara düşecek ve et, tavuk, yumurta, süt, peynir üzere hayati besinler etkilenecek.
– Yani krize acil tedbir alınmazsa domino tesiri üzere birfazlaca besin unsurunu ve birbirinden bağımsız üzere görünen biroldukça bölümü etkileyecek.
DOĞALGAZDA STOK YETERSİZ
Savaşın güç faturası da Türkiye’yi zorlayacak. Doğalgazda İran ve Azerbaycanla biten kontratlar niçiniyle spot piyasaya bağımlı olan Türkiye’de fatura giderek artıyor. Stoklar konusunda ise BOTAŞ Genel Müdürü’nün 4.5 milyar metreküp doğalgaz olduğu savı piyasayı inandırmıyor. Türkiye’nin yanlış güç siyasetleri sebebiyle dışa bağımlığını aşamadığını söyleyen güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir, tüketimin ise daima olarak arttığını söylemiş oldu. Giderek daha fazla spot piyasaya bağımlı olan Türkiye’nin artan fiyatlar niçiniyle yüksek ödemelere mahkûm olacağını anlatan Pamir, “2020’de bin metreküpü 100 dolar olan doğalgaz, şu an 2 bin dolarları buldu. 2020 sayılarına göre Türkiye’nin ithalatının yüzde 17’si bu spot piyasaya bağlı. Şu anda da biroldukca ithalat sınırımızda kontrat müddetleri bitti ve mesela Türkakım çizgisinde meblağların yüzde 70’e yakını spot piyasalara bağlı” dedi.
Pamir, BOTAŞ Genel Müdürü’nün “4,5 milyar metreküp stoğumuz var” açıklamasını da kıymetlendirerek, “Depoların toplam hacmi 4.2 milyar metreküp aslına bakarsanız. Nasıl 4.5 milyar metreküp sığdırdılar sanki? Stoklar karartılsa da biz 1.2 milyar metreküp olduğunu biliyoruz. Bu da Türkiye için pek yetersizdir” dedi.
yatırım tavsiyesi içermez