Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) Lideri Sencer Solakoğlu, raftaki pastörize sütün litresini şu anda 8-9 lira, nisanda 15-16 liraya çıkabileceğini söylemiş oldu.
Solakoğlu, “Ürünler o kadar değerli olacak ki beşerler alamayacak. Evet, rafta eser var lakin fiyatlar birtakım beşerler için altın pahasında. Bu onlar için kıtlık. Türkiye’de bir kıtlık var ve bunun artarak devam edeceğini düşünüyoruz” dedi.
Ocak 2021’de 65.5 lira olan 1 çuval gübrenin, şu anda 340 liraya, Ekim 2021’de 145 lira olan 1 çuval yemin artık 231 liraya çıktığını vurgulayan Sencer Solakoğlu ile tarım ve hayvancılık bölümünü konuştuk.
– Ne oldu da Türkiye tarım ve hayvancılıkta kendine yetmez noktaya geldi?
Türkiye’de hayvancılık dalı son 20 yıldır daima geriye gidiyor. Bunu ana sebebi verimsizlik. Türkiye’de bir çiftçi bir dekar alandan 250-270 kilo buğday alıyor. Bu Amerika ve Avrupa’da 500 kilolarda. Bir hayvandan 200-250 kilo karkas et alırken Amerika’da 360 kilo mertebesinde. Çiftçiyi bilinçlendirip randıman artışına sevk etmek yerine, popülist takviyelerle verimsizlikte ısrar ediliyor. Tarımda öngörülü olmak, dünyayı takip etmek kaide. Hangi eserde rekolte ne kadar olacak diye bakılmalı ki rekoltesi düşen eser burada ekilmeli. Hububat bizim için fazlaca değerli. 2000 yılı başında 75 milyon dekara buğday ekilirken artık 55 milyon dekara inmiş. Bu epeyce vahim.
YANILGILARIN DORUK NOKTASI
– Verimli tarım yapılacak diye bir umut görüyor musunuz?
Mevcut idare anlayışında tarım için hiç bir siyaset yok. Yapılan kusurların doruk noktasına geldik. Öngörüden mahrum olunduğu için gözü kapalı yolda yürüyorsunuz. Daima bir yerlere çarpıyorsunuz ve daima bir yerlerinizi bantlıyorsunuz. Öncelikle gözü açmak lazım.
TMO dünya fiyatlarının haricinde bir fiyatla yurtiçine hububat satışı yapmasın. TMO yurtdışına 4 bin 500 lira olan mısırı 2 bin 500 liradan piyasaya sürmemeli. TMO kanalıyla buğday, arpa, mısır satarak bu mamüllerin fiyatını uzun müddetli aşağıda tutma talihiniz yok. Yapay atılımlar tarımda başarılı olmuyor.
– Etçi ve sütçü tarafında durum ne?
Burada da büyük yanılgılar yapıldı. Et ve sütte fiyatları frenlemek isteniyor. Buna rağmen maliyetler dolar bazında artıyor. Yemin yarısı ithal geliyor, burada üretilen öteki yarısı da dolarla fiyatı artan gübre ve elektriğe endeksli. Buna karşın et fiyatları Et ve Süt Kurumu, süt fiyatları da Ulus Süt Kurulu vasıtasıyla artmayacak dendi. Çifti yapmayın batıyoruz dedi. Biroldukca anaç damızlık hayvanın bölümüne niye oldular. Bu kısımlar de devam ediyor. Şu anda alım gücü epeyce düşen halkın süte ve ete ilgisi azalmış bulunmasına rağmen bir daha de fiyatlar maliyet artışından kaynaklı yükseliyor. Sütte Ulusal Süt Kurulu ne diyorsa o fiyat uygulanıyor. En son çiğ süt fiyatını 4.70 TL olarak deklare etti, ancak bir çiftçinin eline ortalama 4.41 kuruş geçiyor.
KİMSE KAZANMIYOR, HEPİMİZ BATIYORUZ
– Hem üretici hem tüketici mağdur, pekala kim kazanıyor?
Kimse kazanmıyor. Hepimiz iflas ediyoruz, batıyoruz. Besin fiyatları tüm dünyada dolara endeksli hareket eder. Bizim gelirimiz hayli düştüğü için bize epeyce değerli geliyor. Çiftçinin tüm sarfiyatları dolar bazında arttığı için bu artış karşısında hepimiz eziliyoruz. Öngörülebilir tarım siyaseti olmak zorunda. 100 çiftçiden 1’i kazanıyor 99’u kaybediyor. Çiftçiye öngörülebilir piyasa şartları sunmazsanız bu biçimde bu çiftçi batar. Döviz kurunun arttığı yerde, yem ilaç maliyetleri artıyor. Devlet artırımlarından hiç taviz vermiyor. Biz sütü, eti soğutmak için dayanılmaz derecede elektrik kullanıyoruz. Bunlarda indirim yok. Hatta daima artırım yapılıyor, lakin bizden fiyatımızı düşük tutmamız isteniyor. Çiftçi yerlerde sürünüyor. Ziyan ettiğiniz için sermayeden yiyorsunuz.
– Kaldı mı çiftçide sermaye?
Çizmeyi ayağından çıkaran çiftçiye tekrar o çizmeyi giydirmeniz mümkün değil. Tarımda geminin dümenini bir sefer kırdınız mı onu tekrar rotaya oturtmanız epeyce güç. Türkiye her geçen yıl üretimden kaybetti. Dünyada kuraklık var ve Çin birtakım eserlerde bir yıllık stokçuluk yapıyor. Bu dünya fiyatlarında bir çalkantıya niye oluyor. Türkiye’nin de muhakkak eserlerde stok yapması kural. Bugün Rusya ve Ukrayna buğday ihraç etmiyorum dediği vakit, ithalat yapabileceğimiz ülke ABD olur, bu biçimde ekmeği 5 liradan aşağıya yiyemeyiz.
YURTTAŞ NE YİYECEK NE İÇECEK?
– Maliyetler tam olarak ne kadar arttı, örneğin bir torba yem ve gübre kaç liraya çıktı?
1 çuval gübre Ocak 2021’de 65.5 liraydı, şu anda 340 lira. Bunu yem bitkisi üretmek için kullanıyorum. Ne kadar acı bir durumla karşı karşıya olduğumuzu anlatamam. Bir çuval yemin fiyatı Ekim 2021’de 145 liraydı, artık 231 lira. Fiyatlar daha da artarsa bu halk ne yiyecek, ne içecek. bu biçimde bu çiftçi ne yapacak!
Önümüzdeki birinci tehdit mart ayında başlıyor. Dolar arttığı için 44 bin tonluk bir gemi yemi yurtharicinden 200 milyon liraya getiriyorlar. Bu evvelce 80 milyon TL civarındaydı. Tüm kredi sınırları kapandı. Faizler yüzde 40’a dayandı. Tüm bu maliyetleri üretici yüklenmek zorunda. Bu olursa bu iş yapılmaz hale gelecek, üretici kredi bulamadığı için tefecinin eline düşecek. esasen Türkiye’de yem fabrikalarının satışları yüzde 30 düştü. Çiftçi makûs bir döngüye girdi.
500 BİN HAYVAN KESİLDİ
– Maliyetler yükseldiği için, hayvan bölümü epeyce arttı mı?
Tarım Bakanlığı’ndan bir yetkili ile görüştüğümde dedim ki bu senaryoyu 2008-2010 içinde izledik. bu biçimde 1 milyon damızlık hayvan kesildiği söyleniyordu. Artık de o kadar kesilmiştir dedim. Yok 500 binlerde falan hesaplıyoruz dedi. 500 bin anaç hayvanın kesilmesi telafisi fazlaca sıkıntı bir olaydır. 2008’de yapılan yanılgının Türkiye’ye maliyeti 9.2 milyar dolar olmuş. Şu andaki kesitlerin Türkiye’ye maliyeti 5-6 milyar dolar düzeyine gelmiştir.
– Türkiye bu eksikliği ne vakit hissedecek?
Ne vakit ki turistler gelmeye başlayacak bu biçimde ete ve süte talep artacak. Nisan ayı üzere et ve süt açığı ortaya çıkacak. Tüm üreticiler harikulade talep var deyip fiyat artırmaya başlayacaklar. Nisan mayısta fiyat artışının önü alınmayacağı için bu sefer birebir maliyetler raflara da yansıyacak.
YÜZDE 40 ARTIRIM GELECEK
– Ne kadarlık artırım gelecek?
Raftaki pastörize sütün litresini şu anda 8-9 lira, nisanda 1 Avro yani 15-16 lira civarında olacak. En az yüzde 30 en berbat senaryoda yüzde 40 fiyatı artabilir. Dolar daha da artarsa fiyat daha da yükselir. Karkas ette 60 TL olan fiyat 80 liraya çıkabilir, kıyma da 120 lira olur.
2010’da şu vardı: Türkiye’de karkas etin kilosu 18 liraydı, Polonya’da 8 liraydı. Bugün Türkiye’de karkas et 60 TL. Yurtharicinde yaklaşık 5 Avro. Yani 75 lira. aslına bakarsan yüzde 20-25’lik bir fiyat artışını buradan koyacaksınız.
Eserler o kadar değerli olacak ki beşerler alamayacak. Evet, rafta eser var lakin fiyatlar birtakım beşerler için altın pahasında. Bu onlar için kıtlık. Türkiye’de bir kıtlık var ve bunun artarak devam edeceğini düşünüyoruz.
– Bu maliyetler bu biçimde devam ederse, adım da atılmazsa çiftçi kalacak mı?
Küçük aile işletmeleri epeyce süratli yok olmaya başlayacak. Büyük işletmeler de bu vakitte dişini sıkacaktır. Bu Türkiye için güzel değil.
TÜKETİMDE BÜYÜK DÜŞÜŞ
– Vatandaşın fiyat artışı kaynaklı tüketimi ne kadar düştü?
Kendi firmamızdan gördüğümüz evvelden 5 litre alan müşterilerim artık 3 litre süt alıyorlar. Haftada iki defa alan bir kez almaya başladı. Şarküterilerde sucuk, salam satışında yüzde 30’dan fazla düşüş var. Genel manada tüketimde büyük düşüş var. Varlıklı lüks yerden düşük ucuz yerlere kayış var.
– Maliyetleri kurtarmak için et ve süt fiyatı kaç lira olmalı?
Üreticinin 1 litre süt ile 1 kilo yem alabilmesi gerekiyor. Şu anda 1 kilo yem en ucuzu 6 lira 62 kuruş. En kıymetlisi 4 lira 80 kuruş. Sütün litresi 6 lira 99 kuruşa satılması gerekiyor ki yalnızca yem maliyetini çıkarabilsin.
– Dal nereye gidiyor bir öngörünüz var mı?
Tarımda Türkiye uçurumdan aşağıya süratle düşüyor. Maliyet baskısı 2022’de devam edecek. Çiftçinin enflasyonun niçini olmadığını, enflasyonun kurtarıcısı da olamayacağını insanların anlaması lazım. Devlet hiç yanılgıyı kendinde aramıyor. Evvelce tarımda kullanılan elektrik ucuzdu. Artık meskende kullanılanla tıpkı sayıya geldi. Şayet siz tarımda besinde enflasyon istemiyorsanız bir sefer devletin elektrik mazot fiyatlarını minimuma çekmesi lazım.
Çiftçi şu anda kredi çekerken yüzde 40 faiz ödemek zorunda kalıyor. Çiftçi aslına bakarsan Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifi’nden gırtlağına kadar borca batmış. Traktörünü, ineğini her şeyini verdi. Bundan daha sonra tefecinin eline düşer.
yatırım tavsiyesi içermez
Solakoğlu, “Ürünler o kadar değerli olacak ki beşerler alamayacak. Evet, rafta eser var lakin fiyatlar birtakım beşerler için altın pahasında. Bu onlar için kıtlık. Türkiye’de bir kıtlık var ve bunun artarak devam edeceğini düşünüyoruz” dedi.
Ocak 2021’de 65.5 lira olan 1 çuval gübrenin, şu anda 340 liraya, Ekim 2021’de 145 lira olan 1 çuval yemin artık 231 liraya çıktığını vurgulayan Sencer Solakoğlu ile tarım ve hayvancılık bölümünü konuştuk.
– Ne oldu da Türkiye tarım ve hayvancılıkta kendine yetmez noktaya geldi?
Türkiye’de hayvancılık dalı son 20 yıldır daima geriye gidiyor. Bunu ana sebebi verimsizlik. Türkiye’de bir çiftçi bir dekar alandan 250-270 kilo buğday alıyor. Bu Amerika ve Avrupa’da 500 kilolarda. Bir hayvandan 200-250 kilo karkas et alırken Amerika’da 360 kilo mertebesinde. Çiftçiyi bilinçlendirip randıman artışına sevk etmek yerine, popülist takviyelerle verimsizlikte ısrar ediliyor. Tarımda öngörülü olmak, dünyayı takip etmek kaide. Hangi eserde rekolte ne kadar olacak diye bakılmalı ki rekoltesi düşen eser burada ekilmeli. Hububat bizim için fazlaca değerli. 2000 yılı başında 75 milyon dekara buğday ekilirken artık 55 milyon dekara inmiş. Bu epeyce vahim.
YANILGILARIN DORUK NOKTASI
– Verimli tarım yapılacak diye bir umut görüyor musunuz?
Mevcut idare anlayışında tarım için hiç bir siyaset yok. Yapılan kusurların doruk noktasına geldik. Öngörüden mahrum olunduğu için gözü kapalı yolda yürüyorsunuz. Daima bir yerlere çarpıyorsunuz ve daima bir yerlerinizi bantlıyorsunuz. Öncelikle gözü açmak lazım.
TMO dünya fiyatlarının haricinde bir fiyatla yurtiçine hububat satışı yapmasın. TMO yurtdışına 4 bin 500 lira olan mısırı 2 bin 500 liradan piyasaya sürmemeli. TMO kanalıyla buğday, arpa, mısır satarak bu mamüllerin fiyatını uzun müddetli aşağıda tutma talihiniz yok. Yapay atılımlar tarımda başarılı olmuyor.
– Etçi ve sütçü tarafında durum ne?
Burada da büyük yanılgılar yapıldı. Et ve sütte fiyatları frenlemek isteniyor. Buna rağmen maliyetler dolar bazında artıyor. Yemin yarısı ithal geliyor, burada üretilen öteki yarısı da dolarla fiyatı artan gübre ve elektriğe endeksli. Buna karşın et fiyatları Et ve Süt Kurumu, süt fiyatları da Ulus Süt Kurulu vasıtasıyla artmayacak dendi. Çifti yapmayın batıyoruz dedi. Biroldukca anaç damızlık hayvanın bölümüne niye oldular. Bu kısımlar de devam ediyor. Şu anda alım gücü epeyce düşen halkın süte ve ete ilgisi azalmış bulunmasına rağmen bir daha de fiyatlar maliyet artışından kaynaklı yükseliyor. Sütte Ulusal Süt Kurulu ne diyorsa o fiyat uygulanıyor. En son çiğ süt fiyatını 4.70 TL olarak deklare etti, ancak bir çiftçinin eline ortalama 4.41 kuruş geçiyor.
KİMSE KAZANMIYOR, HEPİMİZ BATIYORUZ
– Hem üretici hem tüketici mağdur, pekala kim kazanıyor?
Kimse kazanmıyor. Hepimiz iflas ediyoruz, batıyoruz. Besin fiyatları tüm dünyada dolara endeksli hareket eder. Bizim gelirimiz hayli düştüğü için bize epeyce değerli geliyor. Çiftçinin tüm sarfiyatları dolar bazında arttığı için bu artış karşısında hepimiz eziliyoruz. Öngörülebilir tarım siyaseti olmak zorunda. 100 çiftçiden 1’i kazanıyor 99’u kaybediyor. Çiftçiye öngörülebilir piyasa şartları sunmazsanız bu biçimde bu çiftçi batar. Döviz kurunun arttığı yerde, yem ilaç maliyetleri artıyor. Devlet artırımlarından hiç taviz vermiyor. Biz sütü, eti soğutmak için dayanılmaz derecede elektrik kullanıyoruz. Bunlarda indirim yok. Hatta daima artırım yapılıyor, lakin bizden fiyatımızı düşük tutmamız isteniyor. Çiftçi yerlerde sürünüyor. Ziyan ettiğiniz için sermayeden yiyorsunuz.
– Kaldı mı çiftçide sermaye?
Çizmeyi ayağından çıkaran çiftçiye tekrar o çizmeyi giydirmeniz mümkün değil. Tarımda geminin dümenini bir sefer kırdınız mı onu tekrar rotaya oturtmanız epeyce güç. Türkiye her geçen yıl üretimden kaybetti. Dünyada kuraklık var ve Çin birtakım eserlerde bir yıllık stokçuluk yapıyor. Bu dünya fiyatlarında bir çalkantıya niye oluyor. Türkiye’nin de muhakkak eserlerde stok yapması kural. Bugün Rusya ve Ukrayna buğday ihraç etmiyorum dediği vakit, ithalat yapabileceğimiz ülke ABD olur, bu biçimde ekmeği 5 liradan aşağıya yiyemeyiz.
YURTTAŞ NE YİYECEK NE İÇECEK?
– Maliyetler tam olarak ne kadar arttı, örneğin bir torba yem ve gübre kaç liraya çıktı?
1 çuval gübre Ocak 2021’de 65.5 liraydı, şu anda 340 lira. Bunu yem bitkisi üretmek için kullanıyorum. Ne kadar acı bir durumla karşı karşıya olduğumuzu anlatamam. Bir çuval yemin fiyatı Ekim 2021’de 145 liraydı, artık 231 lira. Fiyatlar daha da artarsa bu halk ne yiyecek, ne içecek. bu biçimde bu çiftçi ne yapacak!
Önümüzdeki birinci tehdit mart ayında başlıyor. Dolar arttığı için 44 bin tonluk bir gemi yemi yurtharicinden 200 milyon liraya getiriyorlar. Bu evvelce 80 milyon TL civarındaydı. Tüm kredi sınırları kapandı. Faizler yüzde 40’a dayandı. Tüm bu maliyetleri üretici yüklenmek zorunda. Bu olursa bu iş yapılmaz hale gelecek, üretici kredi bulamadığı için tefecinin eline düşecek. esasen Türkiye’de yem fabrikalarının satışları yüzde 30 düştü. Çiftçi makûs bir döngüye girdi.
500 BİN HAYVAN KESİLDİ
– Maliyetler yükseldiği için, hayvan bölümü epeyce arttı mı?
Tarım Bakanlığı’ndan bir yetkili ile görüştüğümde dedim ki bu senaryoyu 2008-2010 içinde izledik. bu biçimde 1 milyon damızlık hayvan kesildiği söyleniyordu. Artık de o kadar kesilmiştir dedim. Yok 500 binlerde falan hesaplıyoruz dedi. 500 bin anaç hayvanın kesilmesi telafisi fazlaca sıkıntı bir olaydır. 2008’de yapılan yanılgının Türkiye’ye maliyeti 9.2 milyar dolar olmuş. Şu andaki kesitlerin Türkiye’ye maliyeti 5-6 milyar dolar düzeyine gelmiştir.
– Türkiye bu eksikliği ne vakit hissedecek?
Ne vakit ki turistler gelmeye başlayacak bu biçimde ete ve süte talep artacak. Nisan ayı üzere et ve süt açığı ortaya çıkacak. Tüm üreticiler harikulade talep var deyip fiyat artırmaya başlayacaklar. Nisan mayısta fiyat artışının önü alınmayacağı için bu sefer birebir maliyetler raflara da yansıyacak.
YÜZDE 40 ARTIRIM GELECEK
– Ne kadarlık artırım gelecek?
Raftaki pastörize sütün litresini şu anda 8-9 lira, nisanda 1 Avro yani 15-16 lira civarında olacak. En az yüzde 30 en berbat senaryoda yüzde 40 fiyatı artabilir. Dolar daha da artarsa fiyat daha da yükselir. Karkas ette 60 TL olan fiyat 80 liraya çıkabilir, kıyma da 120 lira olur.
2010’da şu vardı: Türkiye’de karkas etin kilosu 18 liraydı, Polonya’da 8 liraydı. Bugün Türkiye’de karkas et 60 TL. Yurtharicinde yaklaşık 5 Avro. Yani 75 lira. aslına bakarsan yüzde 20-25’lik bir fiyat artışını buradan koyacaksınız.
Eserler o kadar değerli olacak ki beşerler alamayacak. Evet, rafta eser var lakin fiyatlar birtakım beşerler için altın pahasında. Bu onlar için kıtlık. Türkiye’de bir kıtlık var ve bunun artarak devam edeceğini düşünüyoruz.
– Bu maliyetler bu biçimde devam ederse, adım da atılmazsa çiftçi kalacak mı?
Küçük aile işletmeleri epeyce süratli yok olmaya başlayacak. Büyük işletmeler de bu vakitte dişini sıkacaktır. Bu Türkiye için güzel değil.
TÜKETİMDE BÜYÜK DÜŞÜŞ
– Vatandaşın fiyat artışı kaynaklı tüketimi ne kadar düştü?
Kendi firmamızdan gördüğümüz evvelden 5 litre alan müşterilerim artık 3 litre süt alıyorlar. Haftada iki defa alan bir kez almaya başladı. Şarküterilerde sucuk, salam satışında yüzde 30’dan fazla düşüş var. Genel manada tüketimde büyük düşüş var. Varlıklı lüks yerden düşük ucuz yerlere kayış var.
– Maliyetleri kurtarmak için et ve süt fiyatı kaç lira olmalı?
Üreticinin 1 litre süt ile 1 kilo yem alabilmesi gerekiyor. Şu anda 1 kilo yem en ucuzu 6 lira 62 kuruş. En kıymetlisi 4 lira 80 kuruş. Sütün litresi 6 lira 99 kuruşa satılması gerekiyor ki yalnızca yem maliyetini çıkarabilsin.
– Dal nereye gidiyor bir öngörünüz var mı?
Tarımda Türkiye uçurumdan aşağıya süratle düşüyor. Maliyet baskısı 2022’de devam edecek. Çiftçinin enflasyonun niçini olmadığını, enflasyonun kurtarıcısı da olamayacağını insanların anlaması lazım. Devlet hiç yanılgıyı kendinde aramıyor. Evvelce tarımda kullanılan elektrik ucuzdu. Artık meskende kullanılanla tıpkı sayıya geldi. Şayet siz tarımda besinde enflasyon istemiyorsanız bir sefer devletin elektrik mazot fiyatlarını minimuma çekmesi lazım.
Çiftçi şu anda kredi çekerken yüzde 40 faiz ödemek zorunda kalıyor. Çiftçi aslına bakarsan Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifi’nden gırtlağına kadar borca batmış. Traktörünü, ineğini her şeyini verdi. Bundan daha sonra tefecinin eline düşer.
yatırım tavsiyesi içermez